واقعیت این است که تنها بخش محدودی از این مشکل به کشورهای همسایه‌ای مثل عربستان و عراق مربوط می‌شود چرا که در داخل کشور بسترهای زیادی برای وجود این پدیده مخرب به‌شدت فراهم شده است.
باشگاه روزنامه نگاران مسجدسليمان/ یکی از معضلات اساسی مردم جنوب کشور پدیده ای به نام ریزگردهاست، که چندسالی است به جز خوزستان استان های دیگری را نیز درگیر خود کرده است.
در خصوص عوامل این پدیده شوم اظهارات متفاوتی مطرح شده ،که غالب مسئولین ریشه این ریزگردها را درکشورهای همسایه می دانند و به نوعی با انداختن توپ در خارج از مرزهای داخلی مسئولیت تبعات زیانبار این مساله را از دوش خود خارج می کنند.
محمد جواد محمدی‌زاده رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در این باره اظهار داشت: 90درصد از این مشکل(ریزگردها) مربوط به خارج از کشور و تنها 10درصد این مشکل مربوط به مشکلات داخلی است.
علی رغم گفته های رئیس سازمان محیط زیست کشور برخی از کارشناسان معتقدند ریشه اصلی پدیده گردوغبار یا همان ریزگردها داخلی است که در این فرصت اندک به بررسی نظرات برخی از کارشناسان دراین خصوص می پردازیم.
دكتر حسین آخانی، استاد دانشگاه تهران، در این باره می گوید: در مورد منشأ ریزگردها 2نظریه وجود دارد: نظریه‌ای كه تأكید می‌كند منشأ این ریزگردها عربستان، سوریه و حتی شمال آفریقاست و روی این نظریه تبلیغ گسترده‌ای شده است، اما نظریه دوم، برداخلی‌بودن منشأ ریزگردها تأكید می‌كند.
این پژوهشگر منابع طبیعی، از آزمایش نمونه‌هایی از ریزگردهای منطقه‌ای در جنوب خوزستان – نزدیكی مرز عراق- خبر داد و گفت: این نمونه‌ها را برای آزمایش از خوزستان به تهران منتقل كردیم.
آزمایش‌های متعددی كه با میكروسكوپ الكترونیكی صورت گرفت نشان داد داخل ریزگردها، دیاتوم (Diatom)، نوعی جلبك كه در آب‌های شور و شیرین دیده می‌شود، وجود دارد. علاوه براین، ریزگردها حاوی نوعی زئوپلانكتون به نام استراكد (Ostracod) است، تحقیقات تا همین مقطع، نشان می‌دهد كه ریزگردهایی كه در آسمان كشور ما دیده می‌شود بدون هیچ تردیدی منشأ تالابی دارند و به احتمال قوی از تالاب هورالعظیم در جنوب ایران وعراق نشات می‌گیرند.
خاك‌های رسی هم با توجه به اینكه از جنس رسوب هستند دانه‌هایشان بسیار ریز است. در حالی كه تپه‌های ماسه‌ای كه در بیابان‌های عربستان و آفریقا وجود دارد دانه‌هایشان در مقایسه با خاك رس بسیار درشت‌تر است به همین دلیل امكان جابه‌جایی این ماسه‌ها در مسافت طولانی وجود ندارد. این درصورتی است كه ریزگردها نه‌تنها در استان‌های مرزی بلكه در آسمان تهران دیده شده‌اند
احمدعلی کیخا معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست در اظهاراتی داخلی بودن ریشه این پدیده شوم را تائید می کند کیخا در سخنانی اظهار داشت: بخش قابل توجهی که ما گرفتارش شدیم ناشی از مدیریت غلط است. گزارش می دهند که خوزستان 85 درصد تولید نفت ایران را دارد، 31 میلیارد مترمکعب آب هم دارد. ولی شما برو در حورالعظیم یک قسمت بهشت، نی چهار متری دارد، یک قسمتش را وزارت نفت کاملا خشک کرده است. برای این که می خواهد نفت استخراج کند.
وی ادامه داد: آیا واقعا استخراج نفت الزامش به این است که شما تالاب را کلا خشک کنید؟ یا می توانستید پل بزنید که آب هم جریان داشته باشد؟ بعد می گوییم که چرا از خوزستان گرد و خاک می آید. شما حتما باید منتظر بلاهای بزرگتری باشید با این شیوه کارکردنتان. باید برای حفظ محیط زیست هزینه اضافه ای بپردازید. اگر طرحت را با یک میلیارد دلار اجرا می کنی، باید با یک میلیارد و دویست میلیون دلار اجرا کنی. شما این خانه را با این درخت ها دارید، وقتی می خواهید خانه را نوسازی کنید باید چه کار کنید؟ نمی آید پیمانکار دقت نظر بیشتری بکند و کارگر سختی بیشتری بکشد و درخت ها را حفظ کند.
این کارشناس مدیریت و اقتصاد آب اضافه کرد: شما هم می توانید استخراج داشته باشید و تالاب را هم حفظ کنید. شما در این تالاب نی 4 متری می بینید. این کشور کشوری است که وارد کننده گوشت است؛ چرا نمی آییم در این تالاب پرورش گاومیش را انجام دهیم. مگر این درآمد نیست؟ این تازه یک قلم منفعتش است ماهی، گردشگری و توریسم. خدا باید چه چیز دیگری می داد به خوزستان؟ این همه آب دارد. زمین های بسیار خوبی داده است
همچنین محسنی بندپی نماینده سابق مردم نوشهر و چالوس در مجلس هشتم، در پاسخ به این مسئله که منشأ ریزگردها داخلی است یا خارجی، تصریح کرد: واقعیت این است که تنها بخش محدودی از این مشکل به کشورهای همسایه‌ای مثل عربستان و عراق مربوط می‌شود چرا که در داخل کشور بسترهای زیادی برای وجود این پدیده مخرب به‌شدت فراهم شده است.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان در مجلس هشتم، منشأ داخلی ریزگردها را منابع آبی خشک شده خواند و ادامه داد: وقتی منابع آبی به مرور زمان و به‌دلیل بی‌توجهی خشک می‌شوند، در اثر وزش باد، گرد و خاک آن منطقه به هوا متصاعد می‌شود که به‌اصطلاح به آن ریزگرد می‌گویند. در ایران نیز ۲میلیون هکتار منبع آبی وجود دارد که حدود ۶۰ درصد آن یعنی یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار آن خشک و مستعد تولید ریزگرد شده است.
محمد درویش کارشناس ارشد محیط زیست و عضو هیات علمی موسسه ی تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور در این ارتباط می گوید:”ماجرا از آنجا شروع شد که صدام حسین به بهانه ی اینکه می خواهد اراضی کشاورزی را در شمال بصره گسترش دهد نهری را به نام نهر پنجم یا نهر صدام به وجود آورد و این کار سبب شد تا تالاب هورالعظیم از بین برود.در واقع این تالاب بزرگترین تالاب جنوب غرب آسیاست.و در کنوانسیون رامسر نیز اهمیت فوق العاده آن ذکر شده است.در حقیقت تالاب مرزی هور العظیم مانند چشمه ی گیرش گرد و خاک عمل می کرد و مانند یک جارو برقی از شدت غبار آلودگی سرزمین می کاست.اما اکنون همان بلایی که بر سر آرال در زمان شوروی سابق آمده،در مورد این تالاب هم در حال تکرار است و به همین سبب گرد و غبارها و ریز گردها بیش تر و غلیظ تر از همیشه در هوا پراکنده می شوند.
از آن طرف خود مانیز روی رودخانه کرخه،سد کرخه را تاسیس کردیم که موجب شد تالاب مرزی هورالعظیم ،تالاب های اطراف هویزه و هور بستان خشک شوند و جزایر مجنون و تالاب شادگان هم به شدت آسیب ببینند که همه ی این ها تحت تاثیر انتقال آب رودخانه ها و زدن سدهای متعدد بر روی رودخانه های خوزستان است،یعنی در واقع به دست خودمان یک میلیون هکتار چشمه ی گیرش گرد و خاک را به چشمه تولید گرد و خاک بدل ساختیم.
باتوجه به اظهارات کارشناسان و صاحب نظران مختلف در این خصوص و تاکیدبر وجود عواملی داخلی بروز یا تشدید پدیده ریزگردها در کشور به نظر می رسد می باید اقدامات پیشگیرانه را به طور جدی ابتدائا از مرزهای خود شروع کنیم و سپس از کشورهای همسایه انتظار داشته باشیم.
حتی اگر یک درصد از عوامل بروز پدیده ریزگردها داخلی است نباید از آن عامل چشم پوشی کرد چرا که تجربه نشان داده است بی توجهی های اینچنین موجب ضررهای بزرگی در آینده می شود
منبع/ رهياب نيوز
