باشگاه روزنامه نگاران مسجدسليمان- سازمان ملل متحد روز ۲۱ سپتامبر مصادف با 30 شهریور را روز جهانی صلح اعلام کرده‌است.این تاریخ در پنجاه و هفتمین جلسه مجمع عمومی انتخاب شد.در گذشته و بر اساس قطعنامه ۳۶/۶۷ به تاریخ ۳۰ نوامبر ۱۹۸۱سومین سه‌شنبه سپتامبر،روز بازگشایی جلسات عادی مجمع عمومی به عنوان روز جهانی صلح انتخاب شده بود،اما از آن به بعد جهانیان این روز(21سپتامبر)را بعنوان روز جهانی صلح گرامی می دارند.
صلح،یک ضرورت زندگی مدنی و مبنای توسعه پایدار جهانی است و فارغ از منازعات سیاسی و نطامی بین دول متخاصم – که گاه از فرط خصومت اساساً موضوع و دلیل خصومت فی مابین را فراموش می کنند!؟-بنظر می رسد مبنای تحقق صلح در دهکده جهانی ترویج و توسعه صلح در فرهنگ و خرده فرهنگ های قومی در جوامع متکثری همچون ایران باشد.
اینکه در قرن ارتباطات و فناوری اطلاعات و ترویج توسعه پایدار،حساسیت به مسایل محیط زیستی،حقوق زنان،دگر اندیشان و اقلیت های دینی و مذهبی و نژادی و جنسی در گستره ی جهان،در جامعه خود هنوز شاهد درگیری های قومی و طایفه ای در مناطق مختلف هستیم،بیش از هرچیز مبین این مهم است که ما پیش و بیش از ارائه و انتشار تزهای جهانی در زمینه صلح نیازمند و محتاج راهکارهای درون سیستمی و ملی برای ترویج و توسعه صلح هستیم!
مرور مصداقی برخی از رویدادهای تاسف بار از درگیری های قومی در همین ایام اخیر،موید این مطلب است.
بعدازظهر دوشنبه بیست و سوم شهریورماه امسال دو طایفه در روستای پتک جلالی بخش میداوود شهرستان باغملک در استان خوزستان با یکدیگر درگیر شده و این درگیری در زمان کوتاهی آنقدر شدت یافت که تعدادی از اهالی زخمی و چندین نفر نیز به کام مرگ فرستاده شدند
در استان سیستان و بلوچستان، عصر روز سه شنبه ۲۴ شهریور ماه امسال دو دستگاه خودرو زانتیا سفید رنگ وارد روستای انده بخش مرکزی شهرستان میرجاوه شدند.بعد از ورود به روستا بلافاصله یکی از سرنشینان این دو خودرو وارد یکی از منازل روستاییان شد و افراد ساکن در منزل را به رگبار بست.براثر این تیراندازی سه نفر از ساکنان این منزل مسکونی فوت و سه نفر دیگر زخمی شدند که افراد زخمی این حادثه به بیمارستان خاتم النبیاء زاهدان انتقال داده شدند.فرماندار میرجاوه انگیزه قاتلان را قومی دانست و افزود؛متاسفانه در این رابطه اختلافات و درگیری های قومی قبلی وجود داشته به طوری که خانواده مقتولین انگشت اتهام را به سوی افرادی که قبلا با آنان از نظر طایفه ای درگیر بودند دراز کردند،اما هنوز اطلاعات دقیقی در این خصوص و اینکه کسی مسوولیت آن را بر عهده گرفته باشد وجود ندارد.میرجاوه در ۷۵ کیلومتری شرق زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان و در همسایگی کشور پاکستان واقع شده است.
نهم خرداد سال گذشته(1393) فرمانده انتظامی استان کرمانشاه با اعلام خبر مرگ یک نفر و زخمی شدن 40 تن دیگر در نزاع میان برخی از اهالی دو روستای پاوه و جوانرود بر سر حدود مراتع، گفت:نیروی انتظامی وارد عمل شده و با دستگیری عاملان اصلی ایجاد نا امنی، آرامش تا حدود زیادی به منطقه بازگشته است!
اینها تنها برخی از موارد درگیری قومی در مناطق مختلف کشور هستند.چنانچه می بینیم؛تفاوت این درگیری های قومی با تعاریف آکادمیک اختلاف و نزاع قومی این نکته ظریف است که بیشتر قریب به اتفاق آنچه درگیری های قومی در نقاط مختلف ایران می نامیم،بیشتر درگیری ها و نزاع های درون قومی و بیش از همه نزاع های طایفه ای هستند.یعنی دو طایفه از یک قومیت با هم درگیر یک موضوع مورد منازعه هستند!
اینکه در ایران کمتر شاهد درگیری اقوام مختلف با یکدیگر هستیم،بیش از همه شاید بدلیل اختصاص جغرافیای زیستی اقوام در مناطق خاص است،بدین معنا که کمتر پیش میآید که در یک نقطه جغرافیایی خاص ترکیبی از اقوام را شاهد باشیم وگرنه در مناطقی که این اقوام با یکدیگر مجاور می شوند نیز مانند آذربایجان غربی،خوزستان،ایلام و… حداقل در پیشینه تاریخی این مناطق منازعاتی به ثبت رسیده است.
واژه قومیت بیشتر استفاده کاربردی دارد و برداشتهای متفاوتی از آن صورت گرفته است.در این میان تعریف آنتونی اسمیت دارای کاربرد بالایی است که گفته است؛قوم عبارت از یک جمعیت انسانی مشخص با یک افسانه اجداد مشترک،خاطرات مشترک،عناصر فرهنگی،پیوند با یک سرزمین تاریخی یا وطن و میزانی از حس منافع و مسئولیت است که عناصر محوری هویت،اعتقاد،آگاهی و فرهنگ مشترک را داراست.
در چنین شرایطی،تکیه و ترویج هویت ملی و انسجام ملی می تواند بسیاری از اختلافات قومی را خنثی کند و این مهم کلید تحقق صلح در جامعه ملی نیز خواهد بود.اما در بخش نخست،یعنی درگیری های درون قومی طایفه ای آنچه ضروری بنظر می رسد بازسازی جایگاه و شان بزرگان و ریش سفیدان در بین طوایف،آموزش و کار گسترده فرهنگی است تا جوانان هیجان زده و پر شور طایفه کراهت نزاع،منازعه و بدتر از آن درگیری و قتل را متوجه شده و به این باور برسند که غیرت و حمیت در هزاره جدید نه در درگیری و نزاع و خون ریزی بلکه در گفتگو و صلح وآشتی است!
تحقق فرهنگ صلح در بین اقوام مختلف و خصوصاً کودکان و نوجوانان اقوام مختلف،همت بلند و کار مستمر فرهنگیان،هنرمندان،مسئولین دولتی و نهادهای مدنی غیردولتی را می طلبد و بدون شک پله اول در تحقق صلح جهانی خواهد بود.
ایرانیان در تاریخ خود هیچگاه جنگ افروز و جنگ طلب نبوده اند و اگر جنگی نیز بر ایشان تحمیل شده از خود دفاع کرده اند و این افتخار تاریخی ارزشمندی برای کسانی است که بزرگترین شخصیت تاریخ باستان ایشان مروج صلح و حقوق بشر در جهان روزگار خود بوده است.
تقارن روز جهانی صلح با روزهای افتتاح سال تحصیلی و هفته دفاع مقدس در ایران فرصت و بهانه ای ارزشمند برای آموزش صلح به آینده سازان ایران خصوصا در مناطق قومی است.
فرشید خدادادیان- دانش آموخته حل منازعه و حقوق اقوام از دانشگاه جورج میسون و عضو پژوهشگاه فرهنگ و تاریخ دستیاری ویژه ریاست جمهوری در امور اقوام
