باشگاه روزنامه نگاران مسجدسليمان/ سمیه تیاری: تالاب شیمبار در ۱۰۰ کیلومتری شهرستان مسجدسلیمان یکی از مناطق بکر زیست محیطی و گردشگری خوزستان است که کشاورزی و تراکم زباله ها به شدت حیات آن را تهدید می کند. یکی از عواملی که سبب می شود معضلات زیست محیطی سریعتر برطرف شوند به میدان آمدن سازمان های مردم نهاد در این عرصه است. بر همین اساس سازمان حفاظت از محیط زیست، کارگروه‌هایی متشکل از مردم و سمن ها برای احیای تالاب های خوزستان تشکیل داد و تفاهم نامه ای با سازمان آب و برق خوزستان امضا کرد تا از طرفیت مردمی برای نزدیک شدن به هدفش استفاده کند.
اما حضور نیافتن مدیرکل حفاظت از محیط زیست خوزستان در گردهمایی فعالان محیط زیست که در دیدار از تالاب شیمبار تشکیل شد، فعالان محیط زیستی را نسبت به جدیت این اداره در جلوگیری از تخریب محیط زیست دچار تردید کرد. این گردهمایی در ۲۱ اسفندماه در ادامه سلسله گردهمایی‌ها در تالاب های خوزستان به میزبانی انجمن نگین زاگرس برگزار شد.
تالاب شیمبار در منطقه حفاظت شده شیمبار در امتداد رشته کوه‌های زاگرس جای دارد. این تالاب به دلیل قرار گرفتن در بلندی های استان خوزستان متاثر از آب و هوای کوهستان بوده و دارای آب و هوایی معتدل و بارش فراوان باران به ویژه در پاییز و زمستان است. طبیعت جنگلی و گونه غالب درختی منطقه، بلوط ایرانی بوده هر چند گوناگونی زیستی گیاهان تالاب از مهمترین ویژگی های آن به شمار می رود ولی پوشش غالب منطقه گونه های درختچه ای جاز یا بنگله است که سازگاری خوبی با محیط دارند.
از گونه‌های جانوری در منطقه می‌توان حیواناتی مثل گرگ، شغال، روباه و خرس را نام برد. همچنین گونه های بسیاری از پرندگان مانند پلیکان، چلچله، کشیمیان و … در این تالاب زندگی می کنند.
منطقه شیمبار در ۱۰۰ كیلومتری شمال مسجدسلیمان و در دره‌های عمیق زاگرس واقع شده است، این منطقه بیش از ۵۰ هزار هكتار مساحت دارد. منطقه شیمبار با تركیب منسجم، شرایط آب و هوایی مناسب و تركیب ویژه درختان و درختچه‌ها از ارزش توریستی بالایی برخوردار است.
این منطقه با پوشش جنگلی مناسب و مناظر جذاب و دیدنی توسط كوه‌های بلند و بعضاً برفگیر واقع در دره مشترک كوه‌های دلا، تاراز و منار محصور شده است هرچند تنوع زیستی گیاهی از مهمترین شاخص‌های این منطقه بوده اما پوشش عمده و غالب آن، گونه درختچه‌ای جاز یا بنگله است كه با محیط خود دارای سازگاری قابل توجهی است.
ساخت و ساز در حریم تالاب شیمبار
در میان درختان بلوطی که با فاصله کم روی تپه‌ای ردیف شده‌اند، ساختمان های سیمانی ساخته شده برای هدف های مختلف، نگرانی را از ادامه ساخت و ساز در حریم تالاب شیمبار افزایش داده است هر چند دادگستری حکم تخریب آنها را صادر کرده اما تاکنون اقدام عملی انجام نشده است. در پاسگاه محیط بانی اندیکا همه فعالان گرد هم آمدند تا درباره محیط زیست منطقه ای که در آن قرار داشتند و دیگر مسائل محیط زیستی استان به تبادل نظر بپردازند.
مدیرعامل شبکه های محیط زیستی خوزستان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به ضرورت حضور مردم محلی برای نجات محیط زیست تصریح کرد: طرح گسترش کشاورزی در این منطقه آسیب جدی به محیط زیست وارد کرده است. ساخت و سازها نیز در حریم تالاب شیمبار قانون شکنی است و باید متوقف شود.
هژیر کیانی با اشاره به اظهارات مسئولان درباره تاثیر تغییر اقلیم بر ایجاد معضلات محیط زیستی گفت: این یک ترفند و شانه خالی کردن از مدیریت نادرستی است که باعث نابودی محیط زیست این استان شده است.
وی، گردهمایی ها در تالاب شیمبار و سایر تالاب های استان را مهم دانست و بیان کرد: لازم است هر یک از انجمن ها به فرماندار شهرهای مختلف نامه بنویسند و خواهان اقدامی شوند که منطقه حفاظت شده از آسیب بیشتر در امان بماند.
این فعال محیط زیست، ورود قوه قضائیه را در این پرونده ضروری دانست و اظهار کرد: حذف هزینه دادرسی در پرونده های محیط زیستی یک اقدام مثبت و رو به جلو برای کنترل تخلفات است.
وی در پایان وضعیت تالاب شادگان را نیز بحرانی توصیف کرد و افزود: اگر چاره اساسی اندیشیده نشود تالاب شادگان نیز تبدیل به دریاچه ارومیه دیگری می شود.
توقف سدسازی اولویت کاری فعالان محیط زیستی
مدیرعامل انجمن محیط زیست و منابع طبیعی خوزستان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با تاکید بر جلوگیری از سدسازی های بی رویه و انتقال آب به عنوان مهمترین هدف برای فعالان گفت: انجمن های مردم نهاد ضروری است بیشترین انرژی و توان خود را روی توقف ساخت سد و طرح های انتقال آب بگذارند.
خالد ربیعی افزود: برخلاف آنچه مد نظر دولت است که می خواهد فعالیت های محیط زیستی را بیشتر به سمت کاشت درخت و بحث آموزش ببرد، باید در جهتی حرکت کرد که سیاست هایی که بر مبنای توسعه پایدار نیست را نقد کرد.
وی، بیشترین آسیبی که به محیط زیست وارد شده را حاصل مدیریت دولت ها در دوران مختلف دانست و تصریح کرد: بسیاری از مردم هنوز از خطرات سدسازی که در نزدیک محل سکونت آنها ساخته می شود خبر ندارند و به آن به چشم اقدامی مثبت برای ایجاد اشتغال و توسعه می نگرند که در این زمینه باید آگاه سازی کرد.
میراث فرهنگی مقصر اصلی در انباشته شدن زباله
با نگاهی به تالاب شیمبار که جاذبه گردشگری دارد، اولین چشم انداز در چشم هر بیننده زباله هایی است که در اطراف آن ریخته شده و هیچ متولی تاکنون وظیفه جمع آوری آن را به عهده نگرفته است.
رئیس پاسگاه محیط بانی اندیکا در گفتگو با خبرنگار مهر در این باره توضیح داد: میراث فرهنگی مقصر اصلی در انباشته شدن زباله ها در محدوده تالاب ها است. این سازمان با ساختن آلاچیق در اطراف تالاب، مسئولیتی برای جمع آوری زباله های کسانی که در آلاچیق ها مستقر می شوند بر عهده نگرفته است.
وحید شالویی با بیان اینکه به مناسبت عید نوروز، پیمانکاری برای جمع آوری زباله استخدام می شود، افزود: همکاری همه ارگان ها برای حفاظت از تالاب شیمبار لازم است، اداره کل حفاظت از محیط زیست استان نیز باید اهمیت بیشتری به اینجا بدهد.
وی درباره تخلفات مردمی که دست به کار کشاورزی در این منطقه می‌زنند، گفت: برای مردمی که در اینجا پراکنده هستند جایگاهی مشخص شود. وقتی جاده، آب و برق در اختیار آنها قرار گرفته است تا دست به تغییر کاربری زمین‌ها بزنند و کار کشاورزی در محوطه حفاظت شده انجام دهند دیگر کاری از ما ساخته نیست و نمی‌توانیم از فعالیت آنها جلوگیری کنیم.
شالویی با انتقاد از رویکرد مسئولان استانی نسبت به تالاب شیمبار گفت: کسی به اینجا اهمیت نمی دهد. برای محافظت از منطقه‌ای با وسعت ۵۴ هزار هکتار تنها دو محیط بان، سه سرباز و یک کارشناس تعیین شده است.
شالویی در رابطه با تغییر کاربری اراضی در این منطقه حفاظت شده گفت: در زمان گذشته مردم محلی اینجا به شیوه عشایری زندگی می کردند و معیشت آنها بر مبنای دامداری بود اما در حال حاضر یکجانشین شده‌اند و زمین‌های این منطقه حفاظت شده را برای کشاورزی استفاده می‌کنند.
خوزستان در سال‌های اخیر در حالی به سمت بیابانی شدن و درگیر شدن بیشتر با پدیده بسیار مخرب گرد و غبار یا همان ریزگردها پیش می رود که نگهداری و حفظ همین عرصه های تالابی و جنگلی مثل شیمبار باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد تا مبادا چنین عرصه‌های منابع طبیعی و بکری نیز به کانون های مولد گرد و غبار تبدیل شوند.
