باشگاه روزنامه نگاران مسجدسلیمان- «سرزمین کهن» به بررسی تاریخ سیاسی-اجتماعی ایران از سال ۱۳۲۰ تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بستر زندگی یک پسربچه می‌پردازد که در قالب سه فصل برای پخش آماده شده است؛ در فصل اول سریال، کودکی رهی که شخصیت اصلی سرزمین کهن است به تصویر کشیده می‌شود.رهی بعد از بمباران دهکده محل سکونت‌شان توسط نیروهای متفقین، از زیر آوار بیرون کشیده می‌شود. او پس از چند روز مراقبت توسط مادرش راهی تهران می‌شود. سال‌ها بعد بخشی از کودکی خود را در یک خانواده توده‌ای می‌گذراند اما براثر به وقوع پیوستن ماجراهایی او به یک خانواده درباری سپرده می‌شود. در این خانواده است که او رفته‌رفته به هویت خود پی می‌برد؛ همین باعث می‌شودکه با یک خانواده مذهبی آشنا شود.
شروع تا توقف پخش
«سرزمین کهن» مجموعه‌ای است که تاریخ معاصر ایران را در قالب سه فصل ۶۶ قسمتی بررسی کند؛ این سریال سال ۸۶ پیش‌تولید و ساخت دکور را آغاز کرد و قرار شد کمال تبریزی، سریال خود را در لوکیشن عظیمی در شهرک غزالی بسازد. در نیمه آذر ۸۷ در شهرک سینمایی غزالی فیلمبرداری فاز اول شروع شد و بعد از اصلاحاتی که روی فیلمنامه شده بود فاز اول سریال دراوایل سال ۸۹ به اتمام رسید. فاز دوم سریال از دی ماه ۸۹ شروع و در دی ماه ۹۲ به اتمام رسید و در ۳ بهمن ۹۲ این سریال روی آنتن شبکه سه رفت. پس از پخش فقط چهار قسمت از این مجموعه، برخی اعتراضات قومیتی به این سریال باعث توقف پخش آن شد.
عصبانیت نمایندگان قومیت‌ها
«اسماعیل جلیلی» نماینده وقت مسجدسلیمان در مجلس، در پی پخش «سرزمین کهن»، اقدام صدا و سیما در تحریف تاریخ بختیاری را غیرحرفه‌ای، اختلاف‌افکنانه و دشمن‌شاد‌کن دانست و خواستار توقف این سریال تا زمان اصلاح آن شد. آقای «محمد‌تقی توکلی» نماینده الیگودرز نیز در صحن علنی مجلس، به تقبیح این سریال پرداخت. آقای «عباس پاپی‌زاده» نماینده دزفول پس از بیان اظهاراتش در محکوم کردن این مجموعه، از ارسال پرونده سریال «سرزمین کهن» به شورای عالی امنیت ملی خبر داد. در ادامه ۷۰نفر از نمایندگان قومیت‌های مختلف طی بیانیه‌ای عملکرد سازمان صدا و سیما را نامناسب و آن را توهین‌آمیزدانستند؛ تذکرات کتبی آنها به جهت اهانت به مردم بختیاری با سازنده سریال و نیز تذکرات به ریاست سازمان صدا و سیما، شورای نظارت بر صدا و سیما و نیز وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در صحن علنی مجلس توسط آقای «ضرغام صادقی» عضو هیات رییسه مجلس شورای اسلامی قرائت شد.
عکس‌العمل کمال تبریزی
کمال تبریزی در یادداشتی، با ابراز احترام از نقش همه اقوام کشور در مبارزات انقلاب اسلامی گفت: اسامی شخصیت‌های این سریال صرفاً نام خانوادگی افراد است و اشاره‌ای به هیچ یک از اقوام غیور و دلاور کشور ندارد. به گزارش الف، کارگردان «سرزمین کهن» با اشاره به وقایع آنی داستان این سریال گفت: قهرمان اصلی سریال که نقش مهم و موثری در نهضت خرداد و همراهی با روحانیت و امام دارد، از همین خانواده بختیاری است و قضاوت درباره شخصیت‌های مثبت و منفی این سریال به صبر و حوصله بیشتری احتیاج دارد. پس از افزایش اعتراضات، کمال تبریزی کارگردان، عباس سلیمی‌نمین، مشاور تاریخی پروژه و سایر دست‌اندرکاران سریال «سرزمین کهن» در نامه‌ای به معاونت سیما در مورد نقش برجسته قوم بختیاری، مبارزات آنان در این سریال توضیح دادند. به گزارش تابناک، در این نامه ضمن تاکید بر غیر واقعی بودن اسامی شخصیت‌ها، غیر از رجال سیاسی مذهبی، دیالوگ‌های مربوط به نقش‌های اردکانی و بختیاری نمایانگر مجادلات آن برهه تاریخی معرفی می‌شود. در ادامه این نامه آمده است، درواقع رهی بختیاری نماد جوانی غیور، غیرتمند و تیزهوش ایرانی است. او فرزند راستین ملاحمیدرضا بختیاری است که از سویی اعتقاد راسخ دینی را از پدرش به ارث برده است و از سویی دیگر عشق به ایران را در دل می‌پرورد و در آخر در خانواده‌ای متدین مجذوب سلوک و منش امام خمینی؟ره؟ شده و به نهضت او می‌گراید و در قالب قهرمان اصلی داستان، در نهضت انقلاب اسلامی نقش آفرینی می‌کند. در پایان این نامه آمده است: بی‌تردید دست‌اندرکاران این سریال به هیچ‌وجه حتی در تصورات ذهنی خویش قصد کوچک‌ترین بی‌احترامی به ساحت مردم شریف و پرافتخار بختیاری را نداشته‌اند. مشاهده قسمت‌های آتی این مجموعه تلویزیونی موید این واقعیت خواهد بود. با این وجود چنانچه پخش قسمت‌های اولیه این مجموعه موجب رنجش خاطر هموطنان عزیز بختیاری شده است؛ مراتب عذرخواهی خود را اعلام می‌کنیم.
اصلاح با عزت
در پی حواشی ایجاد شده، «سید عزت‌ا… ضرغامی» رییس وقت سازمان صدا و سیما، بدون تشریفات و اطلاع قبلی به مسجد سلیمان سفر کرده و در جمع مردم منطقه ضمن دلجویی و عذرخواهی از مشکل پیش آمده از اصلاح سریال و پخش آن از تلویزیون خبر داد. به گفته ضرغامی، برخی بخش‌های «سرزمین کهن» حذف می‌شود. او گفت که زمان را از دست نمی‌دهد و در آینده، زمانی که کل این بحث بختیاری از داستان این سریال حذف شد، با همکاری فرهیختگان و همکاران یک مجموعه بسیار جذاب و خوب از بختیاری‌ها در این سریال پخش خواهد شد که اگر اقوام بختیاری بار اول آن را ملاحظه کنند، اصرار خواهند کرد که هرچه زودتر باز هم مجموعه‌ای ساخته و این موارد در آن دیده شود.
گله‌های کارگردان پس از آرام شدن اوضاع
کمال تبریزی از خستگی ناشی از ساخت این سریال خبر داد و گفت: حقیقتاً علت اینکه آدم احساس خستگی می‌کند به رفتار و برخوردی برمی‌گردد که تلویزیون با ما داشته است؛ وگرنه زمانی که آدم کار می‌کند انرژی می‌گیرد، بویژه نوع کاری که ما می‌کنیم خستگی‌ناپذیر است. حداقل نوع کار ما به گونه‌ای است که می‌توانیم شرایطی را به وجود بیاوریم که در آن خستگی نباشد؛ اما نحوه برخورد سازمان در این ۱۰ سال و رفتن و آمدن مدیران مختلف، باعث این مصائب برای ما شد و تمام مشکلاتش گریبان سریال «سرزمین کهن» را گرفت، به همین دلیل هم این سریال یک دهه به طول انجامید.
کارگردان «سرزمین کهن» درباره حساسیت‌ها و اصلاحاتی که در فیلمنامه سریال «سرزمین کهن» صورت گرفت، اظهار کرد: حساسیت‌هایی که برای این سریال پیش آمد بهانه‌جویانه بود و بخش عمده‌ای از آن به حذفیاتی برمی‌گردد که در فیلمنامه صورت گرفت و باعث شد که این سوءتفاهم‌ها در فیلمنامه بوجود بیاید و حکایت این ضرب‌المثل است که «می‌خواستند ابرویش را درست کنند، چشمش را هم کور کردند.»دقیقاً این اتفاق برای سریال «سرزمین کهن» افتاد. یعنی آنقدر فیلمنامه را دستکاری کردند و فشارهای بی‌منطق به سریال وارد شد که دستکاری‌های اعمال شده و حذف صحنه‌هایی که تعیین‌کننده و کلیدی بودند، باعث شد چنین سوءتفاهمی به‌وجود آید.
او در ادامه تاکید کرد: اکنون می‌خواهند همان نسخه اولیه را بدون هیچگونه حذفیاتی نمایش دهند، یعنی تمام حذفیات به جای خود باز می‌گردد؛ بنابراین پخش این سریال بدون حذفیاتی که در دوره‌های قبل داشتیم شروع می‌شود. کارگردان سریال شهریار درباره حواشی پخش «سرزمین کهن» گفت: واقعاً مشکل جدی وجود نداشت و در حدی هم نبود که متوجه سریال باشد. بلکه مسائل سیاسی در جامعه درجریان بود که خود من دقیقاً در جریان آن هستم. حتی با من از طریق غیرمستقیم تماس گرفته شد که «آقا با تو کاری نداریم و دلیل این رفتار آقای ضرغامی و مدیران تلویزیون است»؛ بنابراین طبیعی بود آقای ضرغامی برود و از شگردهای سیاسی استفاده کند.
زمزمه‌های پخش دوباره
بر اساس اعلام معاون سیما و گزارش تابناک، سریال «سرزمین کهن» که پخش آن بیش از دو سال است متوقف شده، پس از «معمای شاه» به آنتن تلویزیون می‌رسد. پخش این سریال به کارگردانی کمال تبریزی پس از چند قسمت با اعتراض اقوام مواجه شد و در نهایت صداوسیما دو دوره ضرغامی به توقف پخش رضایت داد. نهایتاً با گذشت چند ماه از پایان پخش سریال «معمای شاه» پخش مجموعه سرزمین کهن آغاز نشده است.
سرزمین کهن در ایستگاه آخر
آقای «سید جمال سیدحاتمی» درباره سریال «سرزمین کهن» که این روزها به کارگردانی او و کمال تبریزی ساخته می‌شود، به مهر گفت: این روزها در شهرک سینمایی غزالی هستیم و تدارک رفتن به دانشگاه تهرانیم. وی ادامه داد: فکر می‌کنم کار ضبط و تصویربرداری تا یک ماه دیگر یعنی اواخر فروردین تمام می‌شود و ما در این یک ماه مشغول تصویربرداری نهایی صحنه‌های دانشگاه تهران هستیم درواقع دانشگاه تهران آخرین لوکیشن ماست؛ این کارگردان در توضیح این صحنه‌ها عنوان کرد: در این صحنه‌ها اتفاقات و ماجراهای انقلاب ۵۷ را پیگیری می‌کنیم که بازیگر اصلی آنها آرش مجیدی است و بازیگرانی از جمله بابک حمیدیان ما را همراهی می‌کنند.
فرهنگ نیوز
