باشگاه روزنامه نگاران مسجدسلیمان/ قباد باقری: منابع نفت از تجزیه ی تدریجی مواد آلی بر اثر حرارت و فشار بعضی از کاتالیست ها ی طبیعی و در خلل و فرج سنگهای آهکی و ماسه ای که به صورت رشته های چین خورده ی و در عمق چند هزار متری از سطح زمین واقع گردیده اند ذخیره شده است . در واقع سنگ های آهکی که در کف دریاها طی سالیان متمادی رسوب کرده اند و به لایه های نفت زا معروف هستند، مقدار زیادی از بقایای نباتات و حیوانات بوده اند که پس از گذشت زمان به نفت تبدیل شده اند و در نتیجه ی متراکم شدن پیوسته ی زمین و در هم فشرده شدن لایه های رسوبی و متخلخل و نفوذ (سنگ های آتش فشان و متامورفیک و … ) حرکت آن متوقف می شود، گاهی اوقات نفت با لایه های غیر قابل نفوذی برخورد نمی کند و در نتیجه به سطح زمین رانده شده و معادن سطحی قیر یا نفت و گاز را نیز ایجاد می کند که نمونه های بارز آن هم اکنون در محله های دره خرسان و سی برنج مسجدسلیمان به وفور یافت می گردد و در حال حاضر در کوچه و معابر حتی بعضی از اماکن مسکونی جاری است .
شایان ذکر است این طلای سیاه در بیشتر نقاط ایران ، مخصوصا خوزستان به گونه ی چشم گیری به ودیعه نهاده شده است ، در گذشته میزان نفت و گاز به حدی بود که پاره ای مواقع به سان چشمه ای در سطح زمین جاری می گشت و عده ای به عنوان « سادات قیری » از چشمه های نفت بین مسجدسلیمان و نفت سفید سود می جستند.
بنابراین به دنبال آن بود که در سوم اسفند ماه ۱۲۸۶ خورشیدی توسط استعمارگران آن سوی جهان و به مدد فن شناسی ، مته ی دوران از ضخامت زمینی به قطر ۳۶۰ متر (۳۰۰۰ فوت ) گذر کرد و آخرین ضربت خود را بر پهنه ی سخره ای سخت که منبع نفت در زیر آن قرار داشت فرود آورد و در پگاه پنجم خرداد ۱۲۸۷ خورشیدی نفت با فشار زیاد فوران کرد و از آن پس بود که نفت و موضوع آن در خاور میانه مسئله ی حیاتی گشت و اساس صنعت عظیم نفت ایران به برکت چاه شماره ی یک مسجدسلیمان بنیان نهاده شد.
آری فوران اولین چاه نفت خاورمیانه از میدان «نفتون» و در میان شهر مسجدسلیمان کنونی انجام پذیرفت، فورانی که حیات اقتصادی و اجتماعی مسجدسلیمان و بعد ایران را در زمان خود دگرگون کرد. فورانی که به دست فرنگیان شهرنشین و صنعت گر و به اصطلاح مدنیت یافته، اما جهان گشا و جهان خواری که خود را از دریای دور به این سرزمین رسانده بودند. حضور استعمار و استثمار و پی آمدهای سوء اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و تبعیض طبقاتی، خود مثنوی هفتاد من کاغذ است که پرداختن به آن گرچه اثرات مخرب حضور این مهمانان نا خوانده را بر جامعه ی خوزستانی بیشتر آشکار می سازد، اما شاید تکرار واضحات باشد.
بعد از چاه شماره یک مسجدسلیمان، چاه های دیگری نیز در سایر نقاط این شهر حفاری و به بهره برداری رسیدند. پس از تاسیس پالایشگاه آبادان در خلال سال های (۱۰-۱۹۰۹) راه برون رفت نفت به شکل رگ های خونی در خطوط لوله از راه مسجدسلیمان به سوی آبادان کشیده شد. از آن پس در دیگر سهرها از جمله: آغاجاری – در سال ۱۹۳۶، گچساران – که در آن موقع جزء مناطق نفت خیز خوزستان محسوب می شد ، در سال ۱۹۳۶ میلادی ، هفتکل – در سال ۱۹۲۶، لالی در سال ۱۹۴۷ ، پازنان – در سال ۱۹۲۶ ، اهواز – در سال ۱۹۱۳ و دیگر مناطقی همچون: پرسیاه مرغا ایذه – گندم ریز سه لیران عنبل – دزفول – کرنج ، (بین بهبهان و آغاجاری) و دیگر شهرها و جای جای این دیار ، طلای سیاه و حتی بنادر صدور نفت و فراورده های آن مانند : خارک و بندر امام و دیگر مناطقی که قطعا افزون بر موارد بالا نیز وجود دارند که اطلاعات نگارنده در مورد آن ها محدود است ، همه و همه مؤید نفت خیز بودن این خطه از پهنه ی نیا خاک ایران اسلامی است با در نظر داشتن این که کشور ایران حدودا̋ به گونه ی تک محصولی است و اعتبارات جاری و عمرانی آن از محل فروش درآمد نفت و سایر فراورده های نفتی تٲمین می گردد و ما بر این باوریم که نفت نیز جزء سرمایه های ملی است و درآمد حاصله از محل فروش آن با رعایت عدالت و انصاف به نسبتی باید در زیر ساخت های کشور هزینه گردد . از این رو سهم مردمی که از این آلاینده ها آسیب جدی می بینند قطعا̋ باید از دیگر مناطق کشور بیشتر باشد .مثلا̋ : مسجدسلیمان به عنوان اولین شهر نفت خیز ایران ، هنوز قسمت هایی از آن فاقد انرژی گاز است و چه بسیار افرادی که با استنشاق گازهای ترش که از اعماق زمین نشت می کند ، دچار آسیب های تنفسی ، قلبی و پوستی شده اند . اما ناگزیرند استوانک «کپسول» گاز بر دوش به دنبال فروشندگان محلی با قیمت مضاعف بگردند و یا در زمستان بشکه و یا دبه به دست به منظور تهیه نفت سفید در مقابل جایگاههای فروش به صف بایستند . نفتی که از پهنه ی خوزستان استخراج و همه ی شهر های کشور را تغذیه می کند . نفت و گازی که به عنوان آلاینده های زیست محیطی و با جاری شدن آن در سطح محله ها و کوچه و معابر حتی درون بعضی از اماکن مسکونی ، مشکلات فراوانی را فراروی شهروندان مسجدسلیمانی به عنوان شرکت شهر بازنشسته و برخوردار از نشت گاز و دیگر آلاینده ها و محروم از مزایا و عایدات نفتی که در آن جاری است قرار دارد!
چندی پیش در حالی یک صدمین سالگشت کشف نفت ایران برگزار گردید که مسجدسلیمان به عنوان اولین شرکت شهر خاورمیانه در ردیف یکی از شهرهای محروم کشور محسوب می گردد!چند سال پیش مسئولان ذیربط در نشستی ، خشکیدن چشمه های نفت در مسجدسلیمان را اعلام و آن را تیتر مطبوعات روز نمودند، غافل از این که مسجدسلیمان و نفت دو جزء جدا ناشده از یک دیگر می باشند و سرگذشت و سرنوشت این دو از لحاظ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی با هم گره خورده و تفکیک ناپذیرند. اما دیری نپایید که نشت گاز و تراوش چشمه های نفت زا ، بار دیگر نام پر افتخار اما فراموش شده ی مسجدسلیمان را بر سر زبانها جاری ساخت و خوراک خبری روزنامه ها را نیز تٲمین نمود.
توسعه میدان های نفتی مسجدسلیمان ، تولید نفت در مسجدسلیمان از پنج هزار بشکه در روز به بیست و پنج هزار بشکه افزایش خواهد یافت ، عقد قرارداد میدانهای نفتی در مسجدسلیمان این عناوین ، حیات دوباره ی مادر شهر نفتی خاورمیانه را نوید بخشید ، گویی نام مسجدسلیمان با نفت عجین است و بار دیگر همگان بر این باورند که نفت همانند خون در شریانهای آن از جریان نایستاده است، چند سال پیش از سوی رسانه ی ملی خبر از کشف میدان گازی به مقیاس بسیار وسیع توجه همگان را به خود جلب نموده است.
آقای نوذری وزیر سابق نفت دولت دهم به بهانه ی یک صدمین سال کشف نفت در مسجدسلیمان حضور یافت و اعلام کرد که این کهن شهر نفتی رونق دیرین خود را باز خواهد یافت و آن گاه افتتاح چند پروِه :
- افتتاح پالایشگاه گاز مسجدسلیمان، قابل توجه مردم شریف ایران، مسجدسلیمان با این همه پیشینه ی نفتی تا آن زمان فاقد گاز تصفیه شده مورد مصرف خانگی و صنعتی بوده و بعد از آن بود که این اتفاق رخ داده است .
- گشایش پارک موزه صنعت نفت ایران در مسجدسلیمان که آن نیز از چند سال پیش مطرح بوده، اما معلوم نیست که رنگ آمیزی دکل چاه شماره یک نفت ، کارخانه های مولد برق تمبی، گوگرد سازی و تقطیر بی بیان ، جز یادآور رونق پیشین چه تاثیری در زندگی اقتصادی مردم شهر خواهد داشت ؟
- کلنگ زنی بیمارستان ۳۲ تختخوابی مسجدسلیمان : در بدو امر برای شنونده خبر مسرت بخش و گوش نوازی بود ، اما آیا بیمارستان امام شرکت نفت که اولین بیمارستان شهر است تاکنون بیماران و شهروندان عادی را پذیرش نموده و یا می نماید؟ و در یک جمله آیا وجود شرکت نفت در وضعیت عمرانی و زیر بنایی شهر تا چه اندازه تأثیر گذار بوده و اگر هم داشته چندان محسوس نبوده است.« شایان ذکر است که اخیرا̋ فعالیت هایی را آغاز کرده، اما نه در حد انتظار مردم ». زیرا مردم شهر حق شناس سازمان هایی هستند که به آنان خدماتی را ارائه می نمایند. بنابراین همگان نیک می دانند که خدمات و سرویس دهی شرکت نفت غالبا̋ اختصاصی و درون سازمانی است و هر گونه تحول و دیگرگونی در شرکت نفت، تأثیر چشمگیری در روند فعلی شهر در گذاشته نداشته است . گویا مسئولان مربوطه هم به این مهم واقف شده اند تا جایی که خود از توقعات مردم از شرکت نفت به طور ضمنی اشاره نموده اند.
مدیر (وقت) بهره برداری نفت و گاز در مسجدسلیمان (در حضور وزیر پیشین نفت دولت دهم) گفت: مردم مسجدسلیمان مطالبات زیادی دارند و صنعتت نفت را از خود جدا نمی دانند و توقع دارند بخشی از انتظارات شان توسط شرکت برآورده شود و به ترافیک شهر و احداث جاده ی دوم شهرستان و طراحی میادین و … اشاره نمود .
مسجدسلیمانی که به عنوان یکی از شهرهای خوزستان هشت سال بار جنگ تحمیلی را بر دوش کشیده و پاک بازترین جوانان خود ر ا به منظور دفاع از هویت دینی و ملی ایران اسلامی تقدیم انقلاب و دفاع مقدس کرده است . و سال ها هزینه ی بازسازی را نیز تحمل نموده و میراث دار جنگ تحمیلی است و از خون جوانان مخلص و خط شکنش ، نظیر گردان حضرت سلمان ، در جای جای آن لاله های ایثار و افتخار روییده است ، بزرگان و سردارانش همچون شهنی فیض ها و مخصوصا̋ « مسلم حاتمی ها» که پیکر پاکش مدت ها در دیار غربت باقی مانده بود و هزار و یکصد شهید گلگون کفن دیگر که به حق « دینشان را به انقلاب و ایران اسلامی اداء کرده اند .»
آیا سزاوار است شهری که به ایران و جهان این همه خدمت کرده است ، این گونه مورد بی مهری واقع گردد ؟ شهری با این همه قدمت تاریخی و منابع خدادادی با یک صد و نه سال خدمت بلاعوض ،آب آن جیره بندی باشد ، در حالی که کارون همیشه خروشان ، در شانزده کیلومتری آن جریان دارد !؟ فاضلابها در سطح خیابانها جاری و کوچه و معابر محلاتش خاکی و یا پر از چاله چوله و از نفت و گاز ، تنها مواد آلاینده های آن به طرق گوناگون نصیبشان گردد ، نرخ بیکاری بالا و جوانان با تحصیلات عالی و جویای کار در مسجدسلیمان را «فسرده» کرده است و صدها مشکل دیگر که پرداختن به همه ی آن ها مثنوی هفتاد من کاغذ خواهد بود.
آری این است وضعیت ما در شهر نفتی خاورمیانه ! با این توصیف مردم این شهر پیوسته امید آن را دارند تا بر نامه ها و تأسیسات زیر ساختی به منظور عمران و آبادانی در پهنه ی شهر و دیارشان کلید بخورد ، تا هم باعث اشتغالزایی جوانان را نیز فراهم آورده و هم موجبات دلگرمی شهروندان را در پی داشته باشد و هم شاهد تحولی در خور شأن دیارشان باشد، و اگر غیر از این باشد، همچون گذشته در حق آنان جفا شده است ، گذشته ای که قرار بود دیگر تکرار نگردد .
