نمایندگان موضوع محرمانه ای برای مخفی کردن از مردم نباید داشته باشند/ شفافیت آرا نمایندگان تا حدود زیادی از زد و بندهای احتمالی در مجلس جلوگیری می کند/ در صورت شفافیت آرا مسیر لابی گری دولت ها و دولتمردان در راهرو ها و کمیسیون های مجلس تنگ تر می شود
رویش زاگرس/ محمدرضا کرمزاده: طرح شفافیت آراء نمایندگان یا همان «طرح الحاق دو تبصره به ماده ۱۱۹ قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی» ابتدا در هشتم آذر سال ۱۳۹۶ مطرح و سپس در تاریخ ۱۴ شهریورماه ۱۳۹۷ با حمایت رسمی ۱۶۰ نماینده اعلام وصول شد که بر اساس آن، در تمام مواردی که به موجب این قانون رأی‌گیری به‌عمل می‌آید و مصادیق آن در ماده ۱۲۱ مشخص گردیده، جهت اطلاع مردم اسامی نمایندگان موافق، مخالفت و ممتنع، منتشر می‌شود. بدین منظور علاوه بر درج اسامی در مشروح مذاکرات، هیئت‌رئیسه موظف است نسبت به ایجاد سامانه الکترونیکی به‌طوری که قابلیت دسترسی به آن برای آحاد ملت فراهم باشد اقدام نماید و تنها در موارد استثنایی با تقاضای ۱۵ نفر از نمایندگان مجلس و با رأی موافق اکثریت مطلق حاضران، رأی‌گیری به‌صورت مخفی انجام خواهد شد.
از آن روز تاکنون طرح‌های متعددی به امضای نمایندگان برای شفافیت آراء رسیده و در کمیسیون و صحن دنبال شده است اما نهایتا هر دفعه به دلایلی از جمله وجود رد پا فساد، پنهانکاری مورد نیاز برخی زد و بندهای نمایندگان، لابی گری دولتمردان، روی زمین مانده است. شفافیت‌طلبی سال هاست به یک مطالبه ملی تبدیل شده است و نمایندگان بایستی به این مطالبه و خواسته ی عمومی ارج بگذارند. امروز ملت علاوه بر خواهان شفافیت آرا نمایندگان مجلس شورای اسلامی بلکه خواهان شفافیت آرا هئیت وزیران، مجلس خبرگان رهبری، شورای نگهبان هم می باشند. کسانی که امروز خود را به صندلی های سبز مجلس رسانده اند باید بدانند که این مشروعیت و مقبولیت آنان به واسطه اعتماد مردم و آرا آن ها بوده است پس موضوع محرمانه ای بین مردم و نمایندگان نباید باشد.
موضوع طرح شفافیت آراء نمایندگان در بسیاری از مجامع دنیا امروزه پذیرفته و اجرایی شده است و اگر نمایندگان ایمان قلبی دارند که مجلس عصاره ملت است بنابراین چیزی برای پنهان کاری نباید داشته باشند. در مورد اعلام رأی برخی از لوایح و طرح‌هایی که از درجه اهمیت بسیار زیادی برخوردار هستند شاید برخی از مسائل (استثنائاً) نباید افشا شود که بهتر است برای جلوگیری از برخی سو استفاده ها اعلام اسامی ۱۵درخواست کننده و همچنین اسامی موافقین اعلام شود. معمولا کسانی مخالف شفاف سازی آرا هستند که یا شهامت لازم برای دفاع از رای خود ندارند و یا اهل نفاق و محافظه کاری هستند که جای این دو گروه در یک مجلس انقلابی نمی گنجد به‌طور یقین این دست نمایندگان با فریب افکار عمومی به این جایگاه رسیده اند و در دفاع از حقوق مردم و افرادی که به آن ها رأی داده و اعتماد کرده‌اند از آن شهامت لازم برخوردار نیستند. شفافیت اگر ایجاد شود مردمی که رأی داده‌اند از نحوه تصمیم‌گیری نماینده خود در مسائل مهم آگاه می‌شوند و بر اساس آن بسیاری از زد و بندها و مسائل پشت‌پرده می‌تواند مرتفع شود و دیگر نماینده ای در مقابل استخدام خود و یا خانواده اش در مقابل تخلفات وزیری کوتاه نمی آید.
نماینده باید هزینه هر رأیی که به دست آورده است را بدهد، بالاخره برای پیشرفت کشور و جلوگیری از فساد باید هزینه داد، متأسفانه برخی از نمایندگان به مردم و رسانه‌ها می‌گوید “موافق فلان طرح هستم”، اما در عمل مخالفت می‌کند و البت هعکس ان نیز ممکن است… زد و بند و برخی روابط زیر پوستی که بین برخی نمایندگان و جمعی از مسئولان وجود داشته و دارد یک واقعیت غیر قابل انکار است که در ادوار مجلس ها اتفاق می‌افتد،باید دندان طمع را کند، برای اجرای این طرح نیاز است نگاه نمایندگان اصلاح شود، در مجلس قبل اگر چه کسانی مانند دکتر محمد علی وکیلی طراح و مدافع این طرح بودند اما به دلیل محافظه کاری بسیاری از نمایندگان رأی نیاورد اما از آن جا که بخش قابل توجه ای از کسانی که به مجلس یازدهم راه یافته اند کسانی بودند که با شعار شفاف سازی آرا به این میدان قدم گذاشته اند می توان امید داشت در اولین گام خود این طرح را با صلابت به تصویب رسانند.
برخی اظهار نظرها وجود دارد که می‌گویند “اگر این طرح را امضا کنیم به‌خاطر رأی خود تحت فشار قرار می‌گیریم”در این ارتباط باید عنوان کرد: نمایندگان باید افرادی آزاده بوده، خود را وکیل مردم بدانند و هیچ نقطه ضعفی نداشته باشند تا نفوذ پذیری‌شان در برابر دولت کاهش یابد. تا وقتی این اتفاق نیفتد شرایط مجلس همین خواهد بود که بیشتر وکیل الدوله هستند تا وکیل ملت. برخی نمایندگان ترس از تضییع حقوق حوزه انتخابیه از سوی وزرا دارند و می‌ترسند در صورت اعلام آراء، حقوق حوزه انتخابیه آنان توسط یک وزیر یا معاونانش پایمال شود، در جواب این دست نظرات باید عنوان داشت اگر همه چیز بر اساس قانون باشد و تمام کارها در قوای مجریه، مقننه، قضائیه دیگر کسی جرأت تضییع حقوق مردم و یا حوزه‌های انتخابیه نمایندگان را ندارد. اگر شان مجلس به همان جایگاه راس همه امور که مد نظر حضرت امام”ره”بوده است برسد دیگر وزیری جرات خطا نخواهد داشت. عملکرد دولت، مجلس و سایر قوا و مسئولیت‌های اجرایی باید نقد شود اما این نقد باید با رویکرد امر به معروف و نهی از منکر و به‌دور از هوچی‌گری باشد. مردم حق دارند بدانند در مجلس چه اتفاقی می‌افتد. مردم قرار است بر اساس کارنامه‌ای که نماینده دارد در دوره ی بعد به آن رأی بدهند، بر اساس موضع‌گیری‌ها و تصمیماتی که داشته او را قضاوت کنند، بنابراین این رأی دادن و ندادن‌ها و موافقت‌ها و مخالفت‌ها، مواضع و اظهار نظرهایی که نمایندگان در مجلس دارند برای مردم مهم است…
این حق مردم است که اطلاع داشته باشند نماینده آن ها در مجلس حضور دارد یا نه، آیا در رأی‌گیری شرکت کرده است و رأی او چه بوده است. رای ممتنع دادن به نوعی دهان کجی به ملت است. ملت شما را انتخاب نکردند که بی تفاوت باشید گاهی رای ممتنع به تایید و یا رد موضوعی نابحق کمک می کند این دست نمایندگان یا بی سواد هستند یا محافظه کار؟ موضوع رای ممتنع یک خیانت پنهان است که در ابتدا همین مجلس یازدهم رویت شد و حدود دوازده نفر برای انتخاب ریاست مجلس رای ممنتع دادند این آقایانی که از این دست رفتارها و مواضع دارند اگر مشخص شوند بدون شک از سوی مردم حوزه انتخابیه خود به عنوان ترسوها، محافظه کاران… طردخواهد شد. یک دست از نمایندگان با زیرکی طرحی را امضا کرده و بعضاً در جهت آن مصاحبه هم می‌کنند و خط و نشان هایی هم می کشند اما در راهروها و سالن های همجوار مجلس به گونه ای دیگر عمل می کنند، باید مشخص شود که این افراد به این طرح چه رأیی داده اند! و این مهم فقط با شفافیت آرا مشخص می شود.
یکی از دلیل کج رفتن بخشی از نمایندگان شفاف نبودن آرا توسط هیئت رئیسه است. همیشه زمینه تصویب و اجرایی شدن و یا رد آرا ریشه در نظرهای پشت پرده هئیت رئیسه هم دارد. از حسن های شفافیت آراء فراهم شدن شرایطی است که مردم از نمایندگانی که حرف شان با عمل شان یکی نیست مطالبه گری خواهند کرد. مجلس باید اقتدار خود را حفظ کند و این موضوع به خود نمایندگان و به خصوص هیئت رئیسه مجلس بستگی دارد. وقتی وزیری در مجلس حاضر می‌شود و تعدادی نمایندگان اطراف او را می‌گیرند و به او نامه می‌دهند، اقتدار مجلس زیر سؤال می رود. شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت دلیل عمده مخالفت با طرح شفافیت آرا است. هدف از شفافیت آراء تبیین اقدامات هر نماینده است تا مردم از نظرات و مواضع نمایندگان خود آگاه شده و نماینده خود را زیرنظر داشته باشند.
یکی دیگر از دلایل مخالفت برخی نمایندگان با طرح شفافیت آرا ترس از اطلاع ملت از مواضع آنان است و معتقد هستند اگر مردم از آرای آن‌ها مطلع شوند به آن‌ها اعتراض می‌کنند که “چرا به این طرح رأی دادید؟” و “چرا به آن طرح رأی ندادید؟”، بنابراین این طرح نمایندگان را ملزم به پاسخگویی در مقابل ارا خود می کند. جامعه ما جامعه‌ای مردم‌سالار است و در جامعه مردم‌سالار باید پاسخگوی مردم بود مردم از نمایندگان خود انتظار دارند که دیدگاهایشان را بگویند و این مسئولیتی بسیار سنگین است.
یکی از دلایل عمده نمایندگان در اعلام مخالفت با این طرح آشکار شدن آرا به‌ویژه در زمان استیضاح و یا رأی اعتماد به وزرا است که در صورت شفافیت ممکن است به عدم تعامل و همکاری مناسب وزرا با نمایندگان مخالف منجر شود که چنین استدلالی کاملاً اشتباه است، چرا که وزیر مسئول پاسخگویی به مجلس شورای اسلامی و نمایندگان است و اگر پاسخگو نباشد استیضاح و برکنار می‌شود.رأیی که نماینده به طرح‌ها و لوایح می‌‌دهد باید شفاف باشد ملت باید بدانند منتخبین خود چه مواضعی داشته اند. گاهی حدود ۳۰ یا ۴۰ نفر استیضاح یک وزیر را امضاء می‌کنند اما آنقدر از کانال‌های مختلف به نمایندگان فشار می‌آورند که امضاء استیضاح را پس می‌گیرند. اگر آرا شفاف شود شاید این فشارها کمتر شود.
امروز مردم علاوه بر این که شفافیت آراء نمایندگان در مجلس را می‌خواهند، خواهان شفافیت رأی وزرای هیئت دولت، شفافیت رأی اعضای شورای پول و اعتبار و شورای اقتصاد نیز هستند. همچنین شفافیت رأی شوراهای دیگر از جمله شوراهای اسلامی شهر، شفافیت حقوق و دریافتی مدیران و اموال آن‌ها و … چرا که هر چقدر مباحث مالی و اقتصادی در کشور شفاف شود، از رانت‌خواری‌ها نیز جلوگیری می‌شود و مدیران سالم از مدیران غیرسالم تشخیص داده می‌شوند… در نهایت امروز من به عنوان یک مسجدسلیمانی خوشحالم که نماینده شهرم جز افرادی بوده که طرح شفافیت آراء را امضاء کرده است…
