اشاره: موضوع گردشگری جنگ از جمله موضوعاتی است که”فرشید خدادادیان، پژوهشگر دارای سوابق مدیریتی در بخش گردشگری و مدرس دانشگاه، چند سالی است به صورت تخصصی آن را دنبال نموده و در فرصت های مختلف به تبیین نظریات خود در این زمینه پرداخته است. نخستین بار در تابستان 1387(2008میلادی)بود که خدادادیان پس از سفر به کشورهای آلمان و هلند و بازدید از موزه های جنگ جهانی دوم در این دو کشور، در بازگشت به ایران نگاه نوین به موضوع گردشگری جنگ (war tourism)را در مطبوعات ایران مطرح نمود. متن ذیل،یادداشتی از این متخصص حوزه تاریخ و گردشگری و صاحب امتیاز ماهنامه تخصصی”میراث پارس”است که پیش از این در برخی نشریات چاپی و همچنین ویژه نامه های ارائه شده در کاروان های راهیان نور کشور منتشر شده بود.
این نویسنده و روزنامه نگار خوزستانی مقیم تهران، دارای رتبه های منتخب متعدد در جشنواره های مختلف گردشگری و میراث فرهنگی است که از جمله آن می توان به کسب مقام دوم نخستین جشنواره رسانه و گردشگری، با ارائه مقاله”زیرساخت های مورد نیاز برای توسعه گردشگری استان خوزستان”اشاره نمود.
همه ساله، استان خوزستان و دیگر مناطق مرزی همجوار با کشور عراق ميزبان ميهمانان زيادي از سراسر كشور است كه در قالب كاروان های راهيان نور و يا بصورت شخصي عازم اين مناطق هستند. بازديد از يادمان هاي دفاع مقدس، مشخصه بارز اين تورهاست كه سند مظلومیت و در عین حال مقاومت دلیرانه ملت ایران محسوب می شود و براستی نیز لقب سرزمین نور شایسته آن است.شایسته سرزمینی که مطهر به خون شهیدان دفاع از سرزمین ایران است.
مردمان دیار خوزستان و دیگر مناطق درگیر مستقیم و خط مقدم در ایلام و کرمانشاه و کردستان و…؛آنچه دیگر هموطنان عزیز برای حضور در جبهه ها و لمس آن از خانه و خانواده جدا شده و کیلومترها راه می پیمودند تا به جبهه ها برسند را با جان و پوست و گوشت و خانه و خانواده خود لمس کردند و با آن درگیر بودند.
زنان و کودکان خوزستانی و دیگر مناطق جنگی در زیر گلوله باران ها و موشک باران ها و حملات دشمن بعثی پا به پای مردان خود و مردان هموطن شجاعانه مقاومت کردند و امروز نیز ضمن افتخار به این سرمایه معنوی،در میزبانی از هر کاروان راهیان نور که از شمال و شرق و غرب کشور به شهرهایشان سرایزی می شود نیز تلاش می کنند تا میزبانانی خوب باشند.در کنار این ارزش و اعتبار معنوی و روحانی،باید به این نکته نیز توجه داشته باشیم که دفاع مقدس بخشی زنده از تاریخ این سرزمین است و اتفاقاً از برهه های تاریخی مهمی نیز هست که باید بدان مفتخر باشیم.
مفتخر به اینکه مردمان این سرزمین در دفاع از خاک و ناموس و دین و فرهنگ خود جان برکف مقاومت کردند و پیروز شدند.این مقاومت دلیرانه علاوه بر افتخار تاریخی و معنوی حتی می تواند برای اهالی خوزستان و مرزبانان غیور ایران از خوزستان تا ایلام و کرمانشاه و کردستان،منشاء تحول اقتصادی و رونق محلی نیز باشد.در صورتی که بدانیم و بخواهیم که از این منظر به هموطنان خود خدمت نماییم.
پدیده ی جنگ،کنش و واکنشی البته غیر عادی در میان انسانهاست و فارغ از دلایل و عوامل هر جنگی،با پایان آن تبعاتی برای مردمان درگیر بدنبال خواهد داشت.چنین است که بعنوان مثال خاطرات جنگ جهانی اول که قاعدتاً امروزه کمتر شاهد عینی از آن در میان ما حضور دارد نیز همچنان در مباحث تاریخی مطرح و مورد تحقیق و بررسی است.در زمینه جنگ جهانی دوم این موضوع گسترده تر است.کشور آلمان که نظام و حاکمیت نازی آن روزگارش منفورترین در بین جهانیان بوده و هست،امروزه دارای چندین موزه مرتبط با موضوع جنگ جهانی دوم است و همه ساله بسیاری از توریستهای خارجی که وارد آلمان می شوند از این موزه ها و مراکز مرتبط با جنگ جهانی دوم بازدید می کنند.گو اینکه در دیگر کشورها همچون هلند و غیره نیز چنین رویکردی وجود دارد.
امروزه کشورهایی که در طول تاریخ خود جنگ هایی را تجربه کرده اند،عموماً از این پیشینه تاریخی خود برای توسعه اقتصادی بهره می برند و شاهد هستیم که حتی کشورهایی که جنگ چندان مخربی را نیز تجربه نکرده اند تلاش می کنند با پرداختن به حوادث کوچک و بزرگ مرتبط با دفاع از سرزمین شان از این منظر بهره مند شوند.مثال عینی این نکته را شاید بتوان در سینمای هند بعنوان صنعت پول ساز این کشور مشاهده کرد!صنعت”بالیوود”هند،هر از گاهی به موضوع جنگ های گسترده فرضی در مرزهای هند نیز پرداخته و تلاش می کند شاخه سینمای جنگی خود را نیز فعال نگاه دارد!
بدین ترتیب بایدجنگ را چنانچه هست،کنشی خشن و مخرب بدانیم که در عین حال پس از پایان منجر به ایجاد ظرفیتهای فرهنگی،هنری و علمی و اقتصادی مختلف می شود.
امروز،ما پس از هشت سال دفاع مقدس؛تاریخ دفاع مقدس،شعر و ادبیات دفاع مقدس،تئاتر دفاع مقدس،سینمای دفاع مقدس و غیره را داریم و از این میان مقوله ی گردشگری دفاع مقدس موضوعی است که در صورت دقت و سرمایه گذاری مناسب می تواند بطور مستقیم در رونق اقتصادی مناطق جنگی و مشخصاً خوزستان موثر باشد.
حضور کاروانهای برنامه ریزی شده راهیان نور به مناطق دفاع مقدس،فرصتی ارزشمند برای ایجاد بازارچه های فصلی و محلی و رونق صنایع دستی و محصولات بومی هر منطقه است.همچنین در صورت حمایت بخش دولتی از سرمایه گذاران محلی و بومی،ساخت مهمانپذیرها و خانه های سنتی برای اسکان گردشگران،فرصتی مناسب برای رونق اقتصادی محلی خواهد بود.
میراث فرهنگی و آداب و رسوم بومی و محلی از دیگر جلوه های قابل استفاده اقتصادی در مقوله گردشگری جنگ محسوب می شود و بدون شک ضمن درآمد زایی برای ساکنان مناطق محروم منجر به رضایت بیشتر و بهتر گردشگران نیز خواهد بود.همچنین ساخت موزه های کوچک محلی توسط بخش خصوصی و موزه های تخصصی توسط بخش دولتی می تواند بهره مندی گردشگران راهیان نور را در سفرهای خود ارتقاء بخشیده و منجر به رونق کسب و کارهای کوچک محلی گردد.
در مجموع بنظر می رسد نگاه مدیریتی به موضوع گردشگری جنگ،شایسته بازنگری و شناسایی و استفاده از ظرفیتهای مشهود موجود است تا مردم شایسته سرزمین خوزستان و دیگر مناطق دفاع مقدس که دین خود را به مملکت ادا نموده اند،علاوه بر بهره مندی از مزایای معنوی دفاع مقدس،از فرصت های مادی و اقتصادی آن نیز در چارچوب گردشگری مناطق دفاع مقدس بهره مند شوند.
امروز،سالها پس از آن دوران مقدس دفاع،شایسته است که با وضوی معرفت به این خطه پای گذاریم که جای جای آن یادآور مقاومت و استقامت است و مرزهای آن مشهد شهدای گرانقدری است که با نثار جان خویش خط مرزی ایران با دشمن مهاجم را دوباره رسم کردند تا امروز ما بتوانیم به سرزمین خوزستان و ناموس ایران و مهد اصلی طلای سیاه در سرزمینمان همچنان مفتخر باشیم.
خوزستان سرزمين نفت و مقاومت است و بازديد از آن مي تواند ما را با جلوه هاي شكوه و ايثار آشنا سازد.در عين حال اين استان واجد جاذبه هاي گردشگري ديگري نيز هست كه مي توان در كنار جاذبه هاي دوران دفاع مقدس بدان ها توجه داشت.
به امید روزی که چنین نظرات کارشناسی و دقیقی در خوزستان بکار گرفته شود