باشگاه روزنامه نگاران مسجدسليمان/ فرشيد خداداديان: پژوهشی در دی بنال های بختیاری (ترانه های مردم زاگروس نشین)”عنوان کتاب جدید رامین یوسفی، شاعر، نویسنده و پژوهشگر پرتلاش است که در هشتاد صفحه و در قطع رقعی، توسط انتشارات”پازینه”در سال1392 به بازار کتاب ارائه شده است.
از رامین یوسفی تا کنون کتاب های “ترانه های پارسوماش”(پژوهش در شعر خوزستان)،”ترجمه سکوت”(مجموعه شعر)و مقالاتی پیرامون نقد شعر و ریشه یابی و رمز گشایی واژگان باستانی در نشریات ادبی به چاپ رسیده است. این شاعر پژوهنده”حلقه میترائیک”، که شیوه و سبکی جدید در سرودن شعر نو پارسی است را همراه با زنده یاد سیروس رادمنش و تعدادی دیگر از شاعران خوزستانی به وجود آورده اند. سفر و جستجو، مشخصه بارز زندگی این دبیر ادبیات و زبان فارسی است که نتایجی همچون تحقیق میدانی و خوانش زیت نوشته های اشکانی- ساسانی را در دشت شیمبار در شمال خوزستان به دنبال داشته است.
یوسفی در کتاب جدید خود نیز به بررسی موضوع مهمی پرداخته که کم تر مورد تحقیق و تدقیق پژوهشگران عرصه تاریخی و فرهنگی زاگرس قرار گرفته و آن موضوع ریشه یابی و معرفی موضوعی است که یوسفی تحت عنوان”دی بنال”ها از آن یاد می کند.
“ادبیات و هنر در بختیاری به بخش های منظوم و آوایی و منثور و نیز رقص و آواز و نمایش های عزا و مرثیه و نیز تیارت تقسیم می گردد. طبیعت زی بودن بختیاری ها و ناز و طنازی های زاگروس، این سلسله ی بلند بالا و شکوه ناک با آن همه کوههای مقدس…و نیز ارتباط مستقیم و بی واسطه با نظام کیهانی و ستارگان و تأثیر سیارات و ستارگان …در سرنوشت انسان موجب گشته تا این مردمان به ذات موسیقایی هستی، شعورمند و شعر گرا شوند؛ به گونه ای که بیشتر گونه ها و قالب های ادبی این ایل، هارمونیک و موسیجاری شده و این موسیجه ها، در این قالب ها پدیدار می گردند.”(صفحه شش کتاب)
پژوهشگر، دی بنال(di-benal)را ناله های خنیاگران عاشق در غم نرسیدن به معشوق و معادل واژه ملموس تر”دی بلال”توصیف کرده و آن را قالبی از نمونه های موسیقایی اقوام زاگرس نشین بختیاری معرفی کرده است. نمونه هایی که طبق تقسیم بندی مؤلف عبارتند از؛ “دوالالی”، گوگریوه”،”شوخی”،”دای شیرین”،”برزگری”،”مال کنون”،”هلی ها(هلیلا)”،”آهای گل”،”شکال”،”دای الما”،”شلیل”،”چنه چنه”،”سردار خوانی”،دندال(dondal)”و”صلوات نامه”
یوسفی، در متن مقدمه گونه و دیباچه ی پژوهش خود دلیل انتخاب”دی بنال”ها از میان این گونه ها را چنین توضیح داده است:”آنچه سبب شد که به دی بنال ها بیش از سایر قالب ها و گونه های ادبی بختیاری بپردازم، اصالت، بکر و بی پرده بودن این گونه اشعار بود که از تم ها و تصاویرشان می توان به عظمت کارها دست یافت و نیز همین دی بنال ها، بنا به تحقیق این جانب مبنای سایر قالب ها و گونه های شعر شده اند”.
پس از دیباچه یا طلیعه ی دوازده صفحه ای کتاب،”تبارشناختی”نخستین بخش از این کتاب است که طی آن به نظریات مختلف پیرامون تبار بختیاری ها اشاره می شود. در این بخش نگارنده نظر خود را نیز در مورد تبار این اقوام زاگرس نشین ارائه کرده و می نویسد:”از دیدگاه نگارنده بختیاری ها در یک زمان یا دوره ی تاریخی پا به عرصه ظهور نگذاشته، بلکه در یک پروسه تاریخی از نقاط مختلف دنیا گرد آمده اند. بختیاری ها تنها قومیتی می باشند که اقوام و ملل دیگر در بافت و ساختار آن حضور دارند”(صفحه هفده کتاب)
“گویش شناسی”، جامعه شناختی قومی”،”اسامی در بختیاری و اقوام و ملل دیگر”و”پیشینه موسیقی بختیاری”بخش های دیگر کتاب پیش از مباحث اصلی؛”کالبد و قالب دی بنال ها”و”نمونه دی بنال ها”ست.
در بخش متأخر، یکصد و پنج نمونه از دی بنال ها بازنویسی، آوانگاری و به زبان فارسی معیار ترجمه شده اند که مهم ترین بخش کتاب محسوب می شوند.
یوسفی در پژوهش خود علاوه بر تحقیق میدانی قابل توجه از حدود بیست منبع و مأخذ معتبر بهره برده که بر غنای علمی کارش افزوده است.
انتشار سیاه و سفید تصاویر چهار گانه کتاب، که به احتمال فراوان جهت جلوگیری از افزایش هزینه چاپ کتاب بوده و مهم تر از آن فقدان فهرست مطالب در ابتدای کتاب، از جمله مشکلات ساختاری کتاب “پژوهشی در دی بنال های بختیاری(ترانه های مردم زاگروس نشین)است که امیدوارم در چاپ دوم کتاب بدان توجه شود.
ناشر این پژوهش نامه خواندنی، چنانچه پیشتر آمد، انتشارات پازینه تهران است و طراحی صفحات و جلد آن را نیز خانم مینا غریبی انجام داده اند.
