رویش زاگرس
فرشید خدادادیان
پژوهشگر میراث صنعتی و تاریخ شفاهی نفت
رویش زاگرس: صنعت نفت، عموما حوزه و بخشی سخت و خشن محسوب می شود.این صنعت در طول تاریخ یکصد و چند ساله خود در ایران نیز گرچه حوزه ای سخت، فنی و تخصصی و خطرناک و زیان آور محسوب شده و به اصطلاح حوزه و بخشی مردانه است، اما در این صنعت مدرن بوده اند زنان و دختران توانمند، متخصص، سخت کوش و علاقه مندی که در بخش های مختلف به کار اشتغال داشته و بنا به مدارج علمی و تخصصی خود، پله های ترقی کاری را نیز طی نموده اند.
در مسجدسلیمان، شهر اولین های نفتی ایران و خاورمیانه که تا سال های طولانی مرکز مدیریت و نظارت بر فعالیت های نفت در مناطق مختلف ایران محسوب می شد نیز بانوان شاغل در سطوح و مشاغل مختلف مشغول به کار بودند. به فراخود شرایط زمانی و مکانی و نیاز شرکت این اشتغال بیشتر در حوزه های بهداشت و درمان و آموزش بوده اما بوده اند زنان و دخترانی نیز که در بخش های فنی و تخصصی نفت به فعالیت اشتغال داشته و برخی نیز به مسئولیت های سرپرستی و نظارت و راهبری در حوزه کاری خود رسیده اند.
از جمله این موارد و به استناد گزارش منتشر شده در بولتن اخبار هفته مسجدسلیمان هفتکل و نفت سفید، شماره۴۲، به تاریخ پنجشنبه۲۰دی۱۳۴۱ بخش خبرهای عمده امروزه می دانیم که حداقل شصت سال پیش نخستین بانوی کارمند ارشد بخش فنی نفت در این شهر مشغول به کار و زندگی بوده اند.
در صفحه یکم این بولتن و ذیل تصویر پرسنلی بانو لیلی غفاری و تیتر؛اولین بانوی کارمند ارشد شرکت سهامی اکتشاف و تولید نفت ایران، می خوانیم؛
؛؛از تاریخ یازدهم دیماه سال۱۳۴۱خورشیدی، بانو لیلی غفاری به تصدی دایره آزمایشگاه گاز که یکی از مهمترین قسمت های تشکیلات مرکزی اداره شیمیایی در مسجدسلیمان است منصوب گردید.بانو غفاری که اولین کارمند ارشد در میان کارمندان زن در شرکت سهامی اکتشاف و تولید نفت در مناطق نفتخیز می باشد تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در تهران به پایان رسانده و در سال۱۳۳۲ برای ادامه تحصیل به کشور ایالات متحده امریکا عزیمت نمود و در دانشگاه میزوری در رشته مقدماتی طب که دوره آن سه سال است به تحصیل پرداخت.یک سال پس از آن به کالیفرنیا انتقال یافت و در دانشگاه سانفرانسیسکو رشته مزبور را دنبال کرد.در همان سال با یکی از دانشجویان ایرانی مقیم امریکا ازدواج نمود و به اتفاق همسر خویس تحصیلات خود را ادامه داد.بانو غفاری پس از پایان دوره سه ساله مقدماتی طب به رشته های شیمی و فن آزمایشگاه بهداری پرداخت و همگام با تولد دومین فرزندش در سال۱۳۴۰ به اخذ دانشنامه نائل گردید.از آن پس در بیمارستان”کامیونتی فرزتو” کار و به تحصیل بیوشیمی و انتقال خون پرداخت و پس از تکمیل دوره مزبور در سال۱۳۴۰به ایران بازگشت و در حدود هشت ماه پیش به استخدام شرکت در آمدند؛؛
در ادامه مطلب و در صفحه دوم بولتن مذکور همسر خانم غفاری نیز معرفی شده اند؛آقای سیاوش غفاری همسر ایشان نیز ۱۲ماه قبل در شرکت نفت استخدام و اکنون در تنظیم سازمان و بهبود روش های شرکت ملی نفت ایران مناطق نفت خیز در مسجد سلیمان به کار اشتغال دارند.
صنعت نفت در طول فعالیت یکصد و چند ده ساله خود در ایران، محل کار و اشتغال زنان و دخترانی بوده که رشته های فنی را برای ادامه تحصیلات خود برگزیده اند و گرچه در تمامی این سال ها، از آغاز تا کنون با نگاه و تفکر مردسالارانه ی حاکم بر جامعه و به تبع آن صنعت و اقتصاد کشور چالش داشته و دارند و با محدودیت ها و تبعیض هایی نیز مواجه هستند، اما تلاش می کنند مهندسان و مدیرانی تاثیرگذاری در صنعت نفت و سرنوشت کشور باشند.زنان و دخترانی که شایسته زندگی بهتر و آزادی بیشتر هستند.
مرور این خاطرات چه فایده ای داره وقتی مسجدسلیمان امروز تبدیل به پلی شده برای مهاجرت به اهواز و اصفهان و کرج و هیچ کدوم از ساکنینش به فکر پیشرفتش نیستن؟