فرشید خدادادیان
پژوهشگر تاریخ نفت و میراث صنعتی
رویش زاگرس: یکم تیرماه، سالروز درگذشت مهراب امیری، مترجم، مولف و پژوهشگر تاریخ در سال۱۳۷۶ است.پژوهشگر و مترجمی کاربلد که اشتغال در شرکت نفت و آشنایی با زبان انگلیسی از آن طریق، در ارتقاء سطح کاری اش در ترجمه و تحقیق بسیار موثر بود و آثار ارزشمند فراوانی را در زمینه تاریخ ایران، قوم بختیاری و تاریخ نفت از خود به یادگار گذاشت، تا امروز دانشجویان، پژوهشگران و علاقه مندان به هرکدام از عرصه های فوق، منابع و مآخذ پژوهشی ارزشمندی در اختیار داشته باشند.
همزمان با بیست و ششمین سالروز درگذشت این مترجم و پژوهشگر نفتی اشاره ای خواهیم داشت به خبر منتشر شده در یکی از شماره های نشریه ی “یادداشت روز”، بولتن داخلی شرکت ملی نفت ایران به تاریخ هفتم آبانماه۱۳۴۷ صفحه چهل و دو،که همزمان با انتشار دومین کتاب استاد امیری در ستونی از نشریه به معرفی وی و کتاب ارزشمند تالیفی اش پرداخته است.
در شماره ی مذکور از نشریه یادداشت روز و زیر عنوان؛ “کتاب های کارکنان” می خوانیم:
زندگی سیاسی اتابک اعظم، نام کتاب ارزنده تحقیقی دیگری است که همکار فاضل ما آقای مهراب امیری بدنبال کتاب نخست خود؛ “بازیگر انقلاب شرق” در ۴۶۷صفحه به قطع وزیری به رشته تحریر کشیده و به جناب آقای دکتر اقبال تقدیم نموده است.
کتاب زندگی سیاسی اتابک اعظم، با شیوه تطبیقی و سنجش دقیق و با روش نقلی و تحلیلی و با توجه به فلسفه تاریخ تهیه و تدوین گردیده است.مطالب کتاب در نهایت دقت و با نثری روان تنظیم گردیده است.دامنه وسیع تحقیقات و تحلیل چند جانبه و ذکر مطالب متنوع از منابع مختلف مانع از آن است که احساس کسل کننده ناشی از مطالعه یک متن خشک تحقیقی به خواننده دست دهد.شیوه تحقیق و نتیجه گیری در نوع خود کاملا موفق است و در هیچ جا خواننده احساس نارسایی مطلب را نمی کند.مولف در این کتاب عقاید و آراء متضادی را که درباره قهرمان کتاب به زبان آشنا و بیگانه آمده است مورد بررسی قرار داده روش عادلانه و دقیق او در پی جویی با ارائه اسناد معتبر اثری ارزنده و بدیع بوجود آورده است.کامیابی همکار ادیب خود را در راه پژوهش و تالیف و ارائه تالیفات ارزنده دیگر صمیمانه خواستاریم.
امیری یکی از چهره های شاخص “ادبیات نفتی” و به تعبیری نهضت ترجمه ای است که در اثر فعالیت شرکت نفت در جنوب غرب ایران ایجاد گردید.وی در مصاحبه ای که در آخرین سال های حیاتش انجام و منتشر گردید، در مورد نحوه ی آشنایی اش با زبان انگلیسی گفته؛ انگلیسی را از کلاس چهارم ابتدایی در نزد یکی از کارمندان شرکت نفت آموختم و بعدها چون برای کارهای تحصیلی خود نیاز به مطالعه کتب و متون انگلیسی داشتم، به تکمیل آن کوشیدم و ناگفته نماند در سال هایی که تازه به خدمت شرکت نفت درآمدم، به مدت سه سال در کلاس های انگلیسی، زیر نظر معلمین انگلیسی به فراگرفتن زبان مشغول بودم.
امیری در جریان فعالیت در صنعت نفت، ابتدا به آغاجاری و سپس در ابتدای سال۱۳۲۹ به مسجد سلیمان منتقل شد.همانگونه که خود گفته همزمان در کلاس های زبان انگلیسی در مسجد سلیمان شرکت کرده و دوره های متوسطه و پیشرفته را با موفقیت طی کرد.چند سال بعد وی از مسجد سلیمان به هفتکل منتقل و تا مدتها مسئول فروشگاه کارمندان شرکت نفت در این شهر بود.سپس به منطقه نفت سفید منتفل شد و در این شرکت-شهر نفتی هم مسئول فروشگاه کارمندان شد. او بار دیگر در سال۱۳۳۸ به مسجد سلیمان برگشت و همان مسئولیت قبلی یعنی مسئولیت فروشگاه کارمندان شرکت نفت را تا سال هایی که در این شهر بود، بر عهده داشت تا اینکه در سال های آغازین دهه۵۰ از مسجد سلیمان به آبادان منتقل و در این شهر، مسئول خدمات اجتماعی کارگران پالایشگاه شد.
امیری در همین سال ها، فعالیت پژوهشی و نگارشی خود را آغاز و مقالاتی در مجله وحید، مجله گوهر و نشریه انجمن تاریخ منتشر کرد.مقالات و یادداشت هایی که موضوعات و تم های مختلفی داشت.اخبار فعالیت های پژوهشی استاد مهراب امیری در نشریات و بولتن های نفتی منتشر می شد و بخش زیادی از اطلاعاتی که پیرامون این مولف و مترجم شاخص ایرانی در دست داریم، در این منابع مستند شده است.
شاهین بلند پرواز آسمان فرهنگ و تاریخ ایران، سرانجام بر بلندای یکی از کوهپایه های البرز بر بالای دره فرحزاد تهران و در صحن امامزاده ابوطالب به خاک ایران سپرده شد تا امروز این صحن و بقعه تبدیل به محلی برای ادای احترام به این شخصیت ادبی گردد.
زنده یاد مهراب امیری از جمله شخصیت های تاثیرگذار و مهم حوزه ترجمه و پژوهش تاریخ و فرهنگ ایران، نفت و بختیاری است که آنگونه که شایسته و بایسته است به معرفی وی پرداخته نشده و امیدوارم روزی مراسم و آیینی در شان و متناسب با اهمیت این شخصیت به همت علاقه مندان برگزار گردد. روحش شاد و یادش گرامی.
