همزمان با روز ملی کتاب و کتاب خوانی۱۴۰۲
پانصد منبع تاریخ نفت و مسجدسلیمان در کتابخانه دیجیتال تاریخ نفت

رویش زاگرس: بیست و چهارم آبان ماه هر سال، روز ملی کتاب، کتاب خوانی و کتابدار نام دارد.مناسبت، سالروز و بهانه ای برای یادآوری اهمیت کتاب و ترویج کتاب خوانی در سرزمینی که بنا به آمارهای رسمی منتشر شده، سرانه ی مطالعه در آن بسیار پایین تر از نُرم های جهانی است.
سازمان ها و بخش های مختلف دولتی و غیردولتی در این زمینه مشغول فعالیت هستند و همزمان با ترویج تدریجی کتاب ها، بولتن ها و نشریات دیجیتال، موضوع ایجاد کتابخانه های دیجیتال نیز چند سالی است که مرسوم گردیده و برخی از این کتابخانه های دیجیتال و الکترونیک در بستر “نت” و شبکه های اجتماعی مشغول به فعالیت هستند.
از جمله کتابخانه هایی که با این رویکرد و ابزار و بصورت تخصصی پیرامون یک موضوع خاص در حال فعالیت هستند، کتابخانه تاریخ نفت است که از اسفند ماه سال۱۴۰۱ و پس از شش ماه فعالیت آزمایشی، همزمان با سالروز ملی شدن صنعت نفت در ایران بصورت رسمی گشایش یافت و امروز و همزمان با سالروز کتاب و کتابخانی سال۱۴۰۲، پانصدمین عنوان کتاب مرتبط با تاریخ‌ نفت را در خزانه دیجیتال خود بارگذاری و در معرض استفاده رایگان دانشجویان، پژوهشگران و علاقه مندان به حوزه تاریخ نفت از سراسر جهان قرار داده است.
کتابخانه دیجیتال تاریخ نفت ایران هم اکنون بیش از پانصد عضو و دنبال کننده دارد و تخصصی بودن موضوع جمع آوری کتاب در کتابخانه و همچنین پرهیز از تبلیغات غیر مرتبط و مزاحم برای اعضا، از مشخصه های بارز و متفاوت کننده آن محسوب می شود.
گردآوری پانصد عنوان کتاب، نشریه، بولتن و سندنامه با کلیدواِژه نفت oil و petroleum به زبان های فارسی و انگلیسی از ویژگی های منحصر بفرد این کتابخانه تخصصی است.
فرشید خدادادیان، موسس و مدیر کتابخانه تاریخ نفت، ضمن اعلام بارگذاری پانصدمین عنوان کتاب مرتبط با تاریخ نفت در خزانه کتابخانه مذکور و تبریک و گرامیداشت روز ملی کتاب و کتابخوانی۱۴۰۲ خاطرنشان کرد؛ باید بپذیریم در هنگامه ی تحول دیجیتال، شکل پژوهش و روش تحقیق نیز متحول شده و در این عرصه لاجرم باید با بروز رسانی رویکرد خود به مفهوم کتابخانه و آرشیو، منابع و ابزار مورد نیاز دانشجویان و پژوهشگران برای تحقیق را نیز بروزرسانی کنیم و کتابخانه دیجیتال تاریخ نفت نیز با چنین رویکردی ایجاد شده است.در این کتابخانه مجازی من تلاش کردم اسناد دسته اول، پژوهش های تالیفی، گزارش های دقیق و فنی مرتبط با تاریخ نفت و همچنین آثار منتشر شده در حوزه “ادبیات نفتی” شامل؛ داستان، رمان، شعر، نمایشنامه، فیلم نامه و عکس نامه ها و آلبوم های مرتبط با پیشینه یکصد و چند ده ساله نفت در ایران و خاورمیانه را گردآوری و برای استفاده رایگان اعضاء در خزانه کتابخانه بارگذاری نمایم.
فرشید خدادادیان که خود پژوهشگر و مؤلف در زمینه تاریخ نفت، میراث صنعتی و تاریخ شفاهی، با هشت اثر تالیفی است، با اشاره به ایجاد و فعالیت کتابخانه تاریخ نفت در فضای مجازی، این اقدام را پاسخ به یک نیاز پژوهشی و علمی برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه مندان دانست و از توسعه و تکمیل بیشتر این کتابخانه دیجیتال تخصصی، به مرور زمان خبر داد.
خدادادیان، با اشاره به دغدغه ی پژوهشی بیش از سه دهه فعالیت علمی خود، بعنوان یک پژوهشگر تخصصی حوزه تاریخ نفت، یادآور شد؛ در طول دوران فعالیت پژوهشی خود، همواره نبود یک کتابخانه و مرجع دسترسی تخصصی به منابع و اسناد مرتبط با تاریخ نفت را احساس و بعدها نیز در پاسخ به دانشجویان جویای منابع تاریخ نفت برای پایان نامه های مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری شان، نبود یک کتابخانه یا مرجع مشخص احساس می شد و خوشحالم که ایجاد این کتابخانه دیجیتال رایگان، امروزه مرجع و محلی برای دسترسی به پژوهشگران این حوزه است.
مؤسس و مدیر کتابخانه دیجیتال تاریخ نفت در خصوص رعایت حق مؤلف و کپی رایت کتابهای دیجیتال بارگذاری شده گفت؛ خط قرمز کتابخانه، کپی رایت است.منابع، بولتن ها، نشریات و کتاب های بارگذاری شده در کتابخانه نیز عموما دو ‌دسته هستند.دسته ی اول؛ کتاب ها و آثار دوستان و عزیزان پژوهشگر و مولفی است که بواسطه محبتی که به من دارند، آثار خود را برای انتشار رایگان دیجیتال در اختیار می گذارند و دسته ی دوم کتاب ها و منابعی هستند که پیشتر در کانال ها یا سایت های کتاب های رایگان بارگذاری و منتشر شده اند و در عین حال بازنشر آن کتاب ها به کانال یا سایت مرجع منتشرکننده اصلی نیز اطلاع داده شده و لینک برایشان فرستاده می شود و جا دارد از همین فرصت استفاده و از تمامی عزیزانی که به کتابخانه، فایل اهدا می کنند سپاسگزاری نمایم.
خدادادیان، در مورد شرایط استفاده از کتابخانه نیز گفت؛ عضویت و استفاده از کتاب های دیجیتال کتابخانه رایگان و بدون محدودیت بوده و برای همه علاقه مندان در هرجای جهان آزاد و رایگان است.ما همچنین اولین کتابخانه تخصصی دیجیتال هستیم که علاوه بر قابلیت سرچ و جستجوی عنوان منبع یا نام نویسنده و مولف، لیست کلی کتابها را نیز در بالای کتابخانه، pin(سنجاق) کرده ایم و این لیست که هم اکنون شامل پانصد عنوان می شود نیز مشخص می کند که هر منبع در کدام ردیف بارگذاری در کتابخانه است.
عضو انجمن میراث صنعتی و تاریخ شفاهی ایران افزود؛ تاریخ نفت، مهمترین بخش از تاریخ ایران، خاورمیانه و به باور من کل جهان است و کمتر پدیده ای را در جهان سراغ داریم که چنین تاثیری بر وجوه مختلف زندگی انسانها از اقتصاد تا سیاست و جامعه شناسی و زیست اجتماعی، روابط بین الملل، جنگ ها و نزاع ها و فرهنگ و معماری و شهرسازی و هنر و ورزش و ادبیات و در مجموع همه ی وجوه زندگی انسان ها داشته باشد.در عین حال، ما نیازمند نگاه نقادانه و بدور از هیجان و دلبستگی به موضوعات تاریخی نیز هستیم و به همین دلیل کتابخانه تاریخ نفت، هیچگونه محدودیت و سلیقه ای، به جز مرتبط بودن با تاریخ نفت در ایران و جهان، در انتخاب و افزودن کتاب ها ندارد و ممکن است همچون هر کتابخانه ی دیگری، کتاب هایی متضاد و نقیض یکدیگر نیز دیده شود.باور من این است که کتابخانه نباید متاثر از سلیقه یا انتخاب فردی خاص باشد، به همین دلیل است که در کتابخانه دیجیتال تاریخ نفت ممکن است کتاب هایی وجود داشته باشند که هیچگاه در کتابخانه شخصی من جایی ندارند و بارگذاری آنها در کتابخانه ممکن است برای دوستانی که من و روش و منش فکری و مطالعاتی و پژوهشی ام را می شناسند، عجیب باشد! اما به تجربه به این رسیده ام که سلیقه ی شخصی ام را در انتخاب و بارگذاری کتاب ها دخالت ندهد، یا اگر صادقانه تر بگویم، کمتر دخالت دهم.
مدیر مؤسس کتابخانه دیجیتال تاریخ نفت در خصوص بستر بارگذاری آثار در شبکه اجتماعی و محدودیت های ایجاد شده برای فعالیت در این فضا نیز یادآور شد؛ چند شبکه اجتماعی داخلی را برای انتقال کتابخانه یا حداقل ایجاد کتابخانه مشابه آزمایش کردیم، اما متاسفانه هیچکدام ظرفیت فنی این کار را نداشتند.با توجه به اینکه کتابخانه رایگان بوده و درآمد زایی هم ندارد و قرار هم نبوده و نیست که این کتابخانه “انتفاعی” باشد، ایجاد وب سایت یا پایگاه الکترونیک نیز موضوعیتی ندارد.از سویی دیگر نیز، باور دارم عرصه ی ارتباطات شبکه ای قابل محدود و محصور شدن نیست و لاجرم همگان باید وجود و فعالیت این حوزه را بپذیرند.ما در این بستر بدنبال دادن خوراک و مواد و منابع علمی سالم و دقیق به مخاطبان هستیم و به همین دلیل این کتابخانه در همین فضای موجود به فعالیت خود ادامه خواهد داد و استفاده کنندگان علاقه مند نیز راه دسترسی به آن را خواهند یافت.
کتابخانه دیجیتال تاریخ نفت در این نشانی در دسترس و استفاده پژوهشگران و علاقه مندان است: t.me/historianoilbooks