به مناسبت شب یلدا
شو چله (یلدا) در بختیاری

رویش زاگرس/محمدرضا مکوندی: شب یلدا در قوم بختیاری به عنوان شب چله خوانده می‌شود، بر اساس باور های بسیار کهن که ریشه در آیین میترا دارد آخرین روز آذر ماه طولانی ترین شب سال است که آغاز فصل سرد سال محسوب می‌شد.
بر باور ایرانیان باستان و از جمله بختیاری ها تاریکی نماینده اهریمن بود و چون در طولانی‌ترین شب سال، تاریکی اهریمنی بیشتر می‌پاید، این شب برای ایرانیان نحس بود و چون فرا می‌رسید، آتش می‌افروختند تا روشنایی بخشد و بر گرد آتش شادی می کردند تا تاریکی و عاملان اهریمنی و شیطانی ناکام و فراری دهند.
پیروزی روشنایی بر ظلمت با طلوع تدریجی خورشید از پس کوههای سر به فلک کشیده زاگرس که پس از ظلمت سیاه شب که نشان اهریمن وپلشتی است بتدریج پدیدار می شود.
گرامی داشت سنت شب چله به‌معنی گرامی داشت نیکویی‌ها و خوبی‌هاست.
چله را بختیاری ها دو قسمت می دانند اول: چهل روز اول زمستان که «چله بزرگ» و بیست روز بعد از آن را «چله کوچک» می‌گویند.
مادران چند روز قبل از فرا رسیدن شب یلدا گندم را در آب خیسانده و بعد پخت می کنند و به آن میوه محلی چون کلخنگ و نیز کشمش و مغز گردو برای پذیرایی در شب نشینی یلدا آماده می کنند.
بختیاری علاوه بر تهیه شام یلدا که در قدیم بیشتر دم پختک یا برنج و مرغ بوده ماست، شیر، کنجد را هم به نیت فراوانی رزق روزی تناول می کردند.
شب نشینی یلدا که تا دمیدن سپیده دم ادامه می یافت همراه با خواندن شاهنامه، تفال به دیوان حافظ، نقل خاطرات بزرگ ترهای خانواده، قرائت فاتحه برای رفتگان و صلوات بود.
چون یلدا سرآغاز شدت گرفتن باران و برف بود بختیاری ها برای بارش باران و افزایش برکت در مزارع و مال خانواده دعا می کردند.
تهیه نان موسوم به گرده یکی دیگر از رسومات شب یلدا در بختیاری ها بود به هر ترتیب که نان گرده ای که مهره ای در آن پنهان می کردند پخت و در دورهمی بین حضار تقسیم هر کس که مهره سهمش می شد یعنی فردی خوش شانس است.