پل معلق چشمه علی (پل دک دکو) اولین پل سازه کابلی عابر پیاده خاورمیانه در حال نابودی ست/مسئولان چاره اندیشی کنند

رئیس اداره میراث فرهنگی مسجدسلیمان: اداره میراث فرهنگی طی مکاتبه ای از سال قبل موضوع مرمت پل دک دکو چشمه علی را به صورت یک اقدام بازدارنده در مقابل شکستگی و تخریب به شرکت بهره برداری نفت اعلام اما تاکنون اقدامی در این رابطه از سوی شرکت نفت صورت نگرفته است.

رویش زاگرس/سعید مرادی: در محله ی بازار چشمه علی مسجدسلیمان یک پل پیاده رو معلق وجود دارد که به عنوان اولین پل سازه کابلی عابر پیاده خاورمیانه معرفی شده است که این محله را با درمانگاه سابق شرکت نفت، ورک شاپ قدیم و جاده ی چهاربیشه مربوط می کرد.
از ساخت این پل حدود یکصد سال می گذرد. این پل دارای دو کابل قوی نگهدارنده است و سازه ی آن از دو لوله ی فشار قوی تشکیل شده که روی آن را با تخته های چوبی پوشانده بودند. در دهه ی ۶۰ یکبار این پل تعمیر و از آن پس به امان خدا رها شد. ستون جنوبی پل کنار درمانگاه سابق شرکت نفت، ترک برداشته و سازه ی کف پل هم ایمن نیست و متاسفانه سال پیش نیز بازوهای نگهدارنده عرشه پل به عنوان بخشی از این میراث ارزشمند تاریخی مورد سرقت قرار گرفته است.
به گزارش پایگاه خبری رویش زاگرس همه مقدمات ثبت پل دک دکو در اواخر دهه ۹۰ انجام شد که متاسفانه پس از آن مسئولان میراث فرهنگی استان پیگیری های لازم جهت ثبت این میراث ارزشمند فرهنگی را انجام نداد و همین مسئله باعث شد در میان غفلت مسئولین هر روز شاهد تخریب بیشتر بخش هایی از این باشیم…
محمد باقری از فعالان رسانه ای و از دوستداران میراث فرهنگی مسجدسلیمان در گفتگو با پایگاه خبری رویش زاگرس می گوید: پل دک دکو یکی از آثار تاریخی مسجدسلیمان است که مغفول مانده است. وی می گوید: متاسفانه به دلیل عدم توجه به اهمیت تاریخی و حتی ابزاری آن برای تردد اهالی و به دلیل بی توجهی مسئولین مربوطه این پل در حال تخریب و فرسایش شدید شده است.
این سازه که دارای دو ستون ساخته شده از سنگ تراش و بتون، در دو طرف بستر دره و یک پلکان در طرف مقابل جاده(منطقه مسکونی بازار چشمه علی) برای هم سطح و تراز کردن ارتفاع دوطرف پل است و از بالا به وسیله کابل های فلزی زخیم که از روی دو تیره ی حمال در دو سوی پل میگذرند تا علاوه بر تقسیم وزن عرشه پل ،این سازه را به دو طرف دره مهار نمایند .هر چند ابعاد و شیوه ساخت آن نسبتا به پیشرفت هایی که هم اکنون به وجود آمده ابتدایی به نظر می رسد،اما بی شک می توان گفت که این پل ،اولین پل کابلی ساخته شده در ایران است. آن هم در روزگاری که همان اندک دانشگاه های موجود در ایران هم آنچنان آشنایی با علم مهندسی عمران و معماری نداشتند،تا چه رسد به ساخت پل های کابلی.
اما توجیه منطقی و هدف از ساخت این سازه برای سازندگانش،ایجاد راه ارتباطی نزدیک بین ساختمان ها و تاسیسات شرکت نفت که در دو سوی جاده(یا به عبارتی همان دره) احداث شده بودند، و بعدها توسط شرکت نفت به ارتش واگذار شدند،بوده است. به گونه ای که در یک طرف پل مذکور که هم اکنون تبدیل به منطقه ی پر جمعیت مسکونی و غیر برخوردار از بسیاری خدمات شهری شده است، ساختمان زبانکده و آموزشگاه صنعتی(ترنینگ) بوده است و از دیگر سو ورکشاپ(که روزگاری در آن بیش از هزار کارگر با تخصص های گوناگون چرخ های صنعت کشور را به حرکت در می آوردند) و بهداری و رشند خانه واقع شده بود. البته پس از واگذاری املاک و مستحدثات مزبور به ارتش کاربری این مکان ها و به تبع آن نام تاسیسات مزبور نیز تغییر کرد. باقری ابراز امیدواری کرد مسئولان میراث فرهنگی استان و همچنین مسئولان شهرستان تمهیداتی جهت حفظ ، بهسازی و نگهداری این سازه تاریخی بیاندیشند تا بیش از این شاهد تخریب این آثار ارزشمند نباشیم…
حسین خیراللهی از فعالان و کنشگران اجتماعی نیز در گفتگو با خبرنگار ما اظهار کرد: پل دک دکو اولین پل سازه کابلی عابر پیاده ایران و خاورمیانه در مسجدسلیمان و محله قدیمی بازار چشمه علی واقع شده است که قدمت ساخت این پل کابلی به اوایل دوران استخراج نفت بر می گردد که توسط مهندسین انگلیسی طراحی و کارگران ایرانی آن را اجرا کردند. وی ادامه داد:
طول این پل ۴۰ متر و عرض عرشه آن که از چوب ساج ساخته شده با حامل های فلزی زیر آن ۱متر و ۲۰ سانتی متر می باشد که تمام وزن این سازه به وسیله کابل های فلزی از ستون های لوله ای به فنداسیون انتقال پیدا می کند. خیراللهی می گوید: این سازه در نوع و دوران خود یکی از شاهکارهای مهندسی نوین در ایران بود که در آن از هیچ گونه جوشکاری استفاده نشده است به علت این که هنوز روش جوشکاری امروزی اختراع نشده بود و تمام اتصالات به صورت پیج مهره یا پرچی هستند که با گذشت سال ها هنوز در این سازه مورد مشاهد می باشند که همین مسئله گواه بر قدمت آن نیز دارد…
این دوستدار میراث فرهنگی می گوید: این پل قدیمی محل رفت آمد مستشاران کارمندان و کارگران فنی شرکت نفت به مکا ن های مجاور صنعتی بوده و دو سوی پل مانند ورک شاپ، ترنینگ زبانکده، لین هندی ها و دیگر مناطق کارگری را به هم متصل می کرد تا رفت آمد به راحتی امکان پذیر شود.
حسین خیراللهی می گوید: اگر مسئولین شهرستان سریعاً به بهسازی و ترمیم این پل اقدام نکنند علاوه بر این که ممکن است خطر آفرین باشد قطعاً شاهد سرقت آهن آلات و کابل های نگهدارنده این سازه تاریخی خواهیم بود…
یکی دیگر از علاقمندان میراث فرهنگی می گوید: حفظ بناهای تاریخی و فرهنگی نشان‌دهنده هویت و تمدن یک ملت است و این مهم یک تکلیف را برای مسئولان، نهادهای مردمی و نخبگان ایجاد می‌کند تا با تلاش‌های خود از فراموش شدن این بناها جلوگیری کنند.
وی ادامه داد:همه‌ ما امانت‌دار میراث باقی‌مانده از گذشتگان خود هستیم و در برابر آن مسئولیم و باید به آیندگان در برابر این میراث کهن پاسخگو باشیم.
وی می گوید: طبق قانون حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی-فرهنگی مصوب سال ۱۳۹۸، در سه بند ۱۰،۱۱ و ۱۴ وظایفی بر عهده شوراها و شهرداری‌ها نهاده شده است که عبارت‌اند از مقابله با ساخت و ساز غیرقانونی در حریم آثار و محدوده بافت‌های تاریخی، رعایت تراکم املاک در محدوده و اولویت قرار دادن به تخصیص بودجه عمرانی سالانه جهت بافت‌های تاریخی.
وی گفت: از سوی دیگر نباید از این نکته غافل شد که بازسازی، مرمت و حفظ بناهای تاریخی در هر شهری یک سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود که در واقع به شکل‌گیری یک دارایی سرمایه‌ای با سود آفرینی مادی و فرهنگی طولانی‌مدت منجر می‌شود که همان درآمد پایدار شهری ست.
ایوب سلطانی رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان مسجدسلیمان نیز در گفتگو با پایگاه خبری رویش زاگرس گفت:
پل دک دکو یا معلق چشمه علی به عنوان یکی از جاذبه ها و ظرفیت های بی نظیر فرهنگی و گردشگری در حوزه میراث صنعتی از وضعیت ایستایی نسبتا مطلوبی برخوردار است اما این وضعیت شکننده و مستعد آسیب های جبران ناپذیر است، وی ادامه داد: هم اکنون امکان انجام اقدامات حفاظتی با حداقل های ممکن وجود دارد در صورتی که با ادامه روند بی توجهی باید در آینده نزدیک شاهد حذف تعمدی آن باشیم.
سلطانی ادامه داد: شرکت نفت، آموزش و پرورش، ارتش «تانک سازی و هوانیروز » و سایر نهادهای که دارای ابنیه و تاسیسات تاریخی هستند چاره ای جز پذیرش ایجاد تمهیدات حفاظتی برای ابنیه تاریخی وابسته به خود ندارند.
وی ادامه داد: چه بخواهیم چه نخواهیم باید پذیریم مسجدسلیمان دروازه ورود سنت به مدرنیته در ایران و خاورمیانه است به عبارتی رنسانس صنعتی ایران نوین در مسجدسلیمان تاریخی است.
بنابراین باید در حفظ و نگهداری این بخش مهم از تاریخ کشور در حوزه های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی به عنوان یک شرکت شهر بزرگ مسئولیت ش را بپذیریم.
رئیس پایگاه منظر فرهنگی مسجدسلیمان ادامه داد: در آینده نزدیک ۳۰۶ هکتار از بافت تاریخی، همچنین ۳۰ اثر تاریخی شاخص در سیاهه آثار ملی قرار خواهد گرفت
هر چند شورای عالی شهرسازی و معماری کشور دستگاهای اجرایی مسجدسلیمان را مکلف به استعلام از میراث فرهنگی نموده، اما متاسفانه همچنان شاهد تخلف بعضی ادارات مسئول در این حوزه هستیم.
ایوب سلطانی ادامه داد: اداره میراث فرهنگی طی مکاتبه ای از سال قبل موضوع مرمت پل دک دکو چشمه علی را به صورت یک اقدام بازدارنده در مقابل شکستگی و تخریب به شرکت بهره برداری نفت اعلام نموده و اعلام کرد با صرف هزینه ای ناچیز احیا و بازسازی آن امکان پذیر است
اما تاکنون اقدامی در این رابطه از سوی شرکت نفت صورت نگرفته است.
البته اقدامات شرکت نفت در خصوص ساماندهی پل دک دکو نفتون، موزه نفت، موزه برق، قبرستان ارامنه، قبرستان خارجی ها قابل تحسین و تقدیر است و قطعا آنچه از نفت در آتیه عاید شهروندان مسجدسلیمان خواهد شد توسعه گردشگری با تمرکز بر ظرفیت های میراث صنعتی و فرهنگی است.
دوستداران میراث فرهنگی شهرستان مسجدسلیمان انتظار دارند علاوه بر شورا و شهرداری شرکت بهره برداری نفت و مسجدسلیمان همچون پل دک دکو نفتون در قالب مسئولیت های اجتماعی خود پیش از آن که شاهد تخریب این اثر فرهنگی ارزشمند باشیم اقدام به مرمت و بازسازی پل دک دکو چشمه علی اولین پل کابلی ایران کند.
برابر با ماده ۱۳، دستگاههای اجرائی و نهادها مکلفند هزینه های مربوط به پژوهش، حفاظت و مرمت آثار منقول و غیرمنقول ثبت شده در فهرست آثار ملی و آثار واجد ارزش تاریخی – فرهنگی و فهرست های ذی ربط مربوط به آثار در اختیار و یا در حیطه موضوع تخصصی همان دستگاه را از محل اعتبارات خود تأمین کنند. این اعتبارات در چهارچوب ضوابط قانونی سازمان هزینه می شود.