نگاه یک جرم‌شناس به خودسوزی هوادار تیم نفت مسجدسلیمان

دکتر فیروز محمودی، جرم‌شناس و عضو هیأت علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران در یادداشتی که در صفحه فیسبوک خود منتشر کرده، به تحلیل برخی زوایای خودسوزی یکی از هواداران تیم نفت مسجدسلیمان پرداخته است. به گزارش سايت خبري باشگاه روزنامه نگاران مسجدسليمان متن یادداشت به این شرح است:

خبر «خودسوزی یک هوادار تیم فوتبال نفت مسجد سلیمان» مثل همه رویدادهای مربوط به خودکشی و اقدام به خودکشی، تلخ و دلهره آور بود. شاید در بادی امر اقدام به خودسوزی در اعتراض به یک تصمیم انضباطی تعجب آور باشد ولی توجه به برخی نکات در تحلیل حادثه و بررسی ابعاد آن می‌تواند به ما کمک کند.

نخست، انگیزه خودکشی و عوامل مؤثر بر آن است. طبق آمار منتشره در سال قبل، خودکشی ۱۴ درصد افزایش داشته و استانهای ایلام، خوزستان و کرمانشاه صدر نشین این آسیب اجتماعی بودند. محرومیتهای گسترده، آسیبهای ناشی از جنگ، بیکاری فزاینده، ناتوانی یا عدم مسئولیت‌شناسی در پاسخگویی به مشکلات و کمک به حل آنان موقعیتهایی را فراهم می‌آورد که برخی از افرادی که به دلایل فردی و روحی – روانی آمادگی و توانایی حل مشکلات یا تحمل آنان را ندارند راهی به رهایی برمی گزینند که برایشان آسیب زاست. راهی که که با طی آن می‌خواهند دیگران صدایشان را بشنوند.

در اینجا به چند نکته باید توجه داشت:

چرا چنین موقعیت و وضعیتی باید فراهم شود که افراد را در وضع آسیب زا قرار دهد؟ کنترل شرایط مسئله زا از تکالیف مسئولان است.

دیگر اینکه چرا افراد برای اعتراض به موقعیتهای ناگوار و مسائل اجتماعی که درگیر آن می‌شوند چنین راهی را انتخاب می‌کنند؟ در این خصوص چند احتمال را باید در نظر گرفت:

اول، راههای دیگر اعتراض و رهایی بسته است یا فرد اقدام کننده فکر می‌کند بسته‌اند.

دوم، فرد اقدام کننده راههای دیگری را نمی‌شناسد یا مهارت طی آن‌ها را ندارد. همه راه‌ها در نظر اقدام کننده بن بست‌اند.

سوم اینکه مسجد سلیمان علیرغم برخورداری از منابع عظیم نفت و نقش تاریخی‌اش در این صنعت به شایستگی درخورش برخوردار نیست. حالا که تیمش به یک قدمی صعود به دسته اول رسیده است، ولو تخلفی هم قبلا رخ داده باشد نباید مجازاتی بر تیم تحمیل شود که در مقایسه با طیف ضمانت اجراهای انضباطی دست کمی از مجازاتهای کیفری ندارد. برخی از ضمانت اجراهای انضباطی و اداری خیلی شدید‌تر از مجازاتهای مرسوم در حقوق کیفری‌اند. توسل به کسر امتیاز آن هم در هفته پایانی رقابت‌ها که می‌تواند تیمی شایسته را از صعود به مرحله بالا‌تر بازدارد، متضمن آثار و تبعاتی است که باید به آن توجه می‌شد.

نداشتن امکانات کافی باشگاهی و شهری نباید مانع جوانانی باشد که به همت خود راههای موفقیت را طی کردند. هوادارانی که به چنین اقدامی معترض‌اند نیز احساس می‌کنند نه تنها کمکی به حل مشکلاتشان نمی‌شود، بلکه در جایی هم که خود راههای موفقیت را می‌گشایند با مانع تراشی مواجه می‌شوند یا همراهی کافی با خود را نمی‌یابند.

به نظر می‌رسد اعتراض به چنین موانعی انگیزه اصلی اقدام به خودسوزی بوده است هرچند شاید از منظر افراد دیگر چنین روشی معقول جلوه ندهد. جالب‌تر اینکه خودسوزی روش خودکشی یا اقدام به خودکشی است که بیشتر در زنان مرسوم است. خودسوزی معمولاً فریاد اعتراض به یک موقعیت ناسالم و ناعادلانه است؛ خصوصاً زمانی که توسط مردان انجام شود.

هم مسئولان باید در تصمیم گیری به عواقب تصمیمات خود بیاندیشند و هم مهارت‌های فردی و اجتماعی اعتراض و برون رفت از معضلات را نظام اجتماعی به اعضای خود بیاموزد. مسئولیت اخیر عام و بر دوش همگان است.

منبع/ايبنا نيوز