باشگاه روزنامه نگاران مسجدسليمان- همان گونه که در تاریخ نگاشته شده، خوزستان در ادوار مختلف تاریخ، تحولات فراوانی را از سرگذرانیده و تمدن های غنی ای را به خود دیده و به خاطر موقعیت سوق الجیشی و استراتژیک خود (وجود بنادر، رودخانه ها، مرز با کشورهای همسایه، خاک حاصلخیز، منابع غنی معدنی و…) همواره در معرض تبادلات تجاری و فرهنگی و حتی تاخت و تاز بیگانه بوده است، در این میان، مهمترین و عظیم ترین اتفاق، ورود اسلام و از آن خاص تر تشیع از این مرز پرگهر خوزستان عزیز است که تحولی عظیم و شگرف را در سرتاسر ایران را حادث کرده است.
با ورود تشیع و آشنایی توده ی مردم ستم دیده از جورِ خلفای اموی و عباسی، با بن اندیشه های آن، به خاطر تقویت آرمانهای آزادی خواهی و برابری، پیروی از امامان را به تدریج در دل نهادینه کرده و دوست داری اهل بیت علیهم السلام، فرهنگی شد بس مستحکم و مکرم تا دل هایشان را به جلا برساند و بگستراند.
از زمان حکومت آل بویه دیلمی ها و پس از آن صفویه که مذهب ایرانیِ تشیع رسما مذهب موطن آریا شد، با تلفیق تدریجی آیین های ایرانی قدیمه که هنوز از سینه هاکاملا پر نکشیده و در گوشه کنار این سرزمین گاه و بی گاه و به دور از چشمان متحجر متهاجمان به خصوص در ایلات و طوایف پابرجامانده و همچنان به حیات خود ادامه می داد، با وقایع و حوادثی که همان متحجران، برای ائمه ی اطهار حادث شدند، اسطوره هایی را بوجود آورد که هم زمینی هم معصوم و هم قابل باور بوده و هستند وهرروزو همیشه قلوب امت شیعه ی ایران به وجودشان مفتخر و نورانی می گردد.
تعزیه ؛ واژه ای عربی است برگرفته از کلمه “عزی” به معنای مویه بر مرده ،که به تدریج از زمان مجاز شدن عزا بر شهدای کربلا مسطلح گردیده است . این عزاداری به دلیل مردمی بودن و به سبب آنکه ؛ بوجودآورندگان آن صرف برای ادای دِین به ائمه و نذرونیاز و دلسوزی از برای ایشان برپا می داشتند ، کمتر نامی از خودبرجای گذارده اند. دیگر این که ؛ ادبا و شعرای صاحب سبک و متخصص ،که یا ازحکام زمانه وحشت داشتند و یا به ایشان وابسته بودند ، کمتر به این مقوله پرداخته اند ، اکثر ابیات تعزیه نامه ها ( مجلس های شبیه خوانی) که برآمده از دل است، با عدم رعایت اصول و قوائد دستوری زبان و قوانین ادبی واصول شعری همراهند، به همین خاطر سازمان یافتگی شعری نداشته ، مملو از احساس بوده و پدید آورندگان آن نامعلومند.
به تدریج فرهنگ عاشورا با آیین و سنن و اسطوره های ایرانی ممزوج گردیدند باآیینی مانند؛ شمایل گردانی، عزاداری سوگ سیاوش یا سیاوش خوانی، نقالی، پرده خوانی، شاهنامه خوانی و … کم کم عزاداری به شمایل گردانی و پرده خوانی، نقالی به همراه عزاداری تبدیل شد، این سیر تحول و تتور از دیلمیان تا قاجارتا آنجا پیشرفت، که از عزاداری صرف، به شبیه خوانی تبدیل گردید تا آن حد که ؛ پیتربروک نویسنده و کارگردان شهیر بریتانیایی تعزیه ایرانی را معادل تراژدی یونان باستان دانسته و آن را تراژدی ایرانی نامیده است. تعزیه و آیین های نمایشی شده ی خاص ایرانی اسلامی شیعی آن ، در زمان سلسله ی قاجار به اوج خودرسید به نحوی که سبب ساخته شدن تکیه ها و حتی مکانهای اجراء باز میدانی مختلفی در سرتاسر سرزمین پهناورکشورمان گردید. (هرچند در مواردی ، طراحی و زینت ظاهری آن بناها گهگاه اصالت خودراازدست داده و مزین به زینت های بسیار زرق و برق داری نیز شدند)تکیه دولت نمونه ی معماری شاخص این دوران است که باترکیبی از طرح معماری اسلامی باآمفی تئاترهای یونان و روم باستان ساخته شده بود، اما متاسفانه اکنون چیزی جز نقاشیها و عکسهای به یادگار مانده از آن باقی نمانده است. پس ازپایان سسله ی قجر، رضاخان به شدت با اجرای تعزیه و برگزاری مجالس عزاداری امام حسین(ع) و یاران باوفای ایشان مخالفت ورزید و آن را ممنوع کردو… حال باید گفت: خوزستان با پتانسیلهایی که دارد و با گروههای پرتجربه و میدان دیده که سالهاست تعزیه را به صورت خودجوش برپاکرده و به ضعم خود دین خود را به امام و شهدای کربلا ادا می کنند. گروههایی از شهرهای: شوش، اندیمشک،شوشتر،دزفول،بهبهان،آغاجاری، شادگان ،امیدیه و… جای خالی تعزیه، این نمایش عظیم و این تراژدی شریف ایرانی شیعی، که ریشه در اعتقادات مذهبی ایرانیان و به خصوص خوزستانیها دارد ، در برخی شهرها احساس می شود. انتظار می رود متخصصین مردمی تعزیه شبیه خوانی و شمایل گردانی، تحصیل کرده ها و افراد صاحب تجربه ی این هنرِ از دل برآمده، دست به دست هم داده و در جهت کشف نکته ها و نقطه های پیدا و پنهان عاشورا و بسط و گسترش و تثبیت فرهنگ اسطوره نگارانه ی آن، تلاشگرانه و مجدانه کمر همت گماشته تا هم این نمایش برآمده ازفرهنگ و آیین و سنن ایرانی اسلامی شیعی قوام و تقویت یابد و هم مانعی شود در برابر هجوم جوانان به فرهنگ بیگانه و فرهنگ بیگانه به اقشارجماعت ایران اسلامی.
پیمان عوض پور- نویسنده، بازیگر و کارگردان نمایش- فیلم کوتاه- دانشجوی سینما
